Χ. Γκ. Μπέκ, Θεολογικὴ ἐκπαίδευση στὸ Βυζάντιο
Ἀλλά, σὲ γενικὲς γραμμές, ὅλα αὐτὰ σημαίνουν, καταρχήν, μόνο ἀτομικές, ἀσυντόνιστες προσπάθειες, μὲ ὅλες τὶς ἀνασταλτικὲς συνέπειες ποὺ εἶχε αὐτὸ γιὰ τὴν οἰκοδόμηση θεολογικῶν συστημάτων καὶ τὴν ἵδρυση θεολογικῶν σχολῶν. Ὅπως ἦταν λοιπὸν ἑπόμενο, δὲν ὑπῆρχαν οἱ προϋποθέσεις γιὰ νὰ διαμορφωθεῖ μιὰ κλειστὴ τάξη ποὺ νὰ ταυτίζεται μὲ τὴ θεολογία. [Ἀκόμα καὶ] ἡ μόρφωση τῶν κληρικῶν, ἂν ἀνταποκρινόταν κἂν στὶς κανονικὲς διατάξεις, περιοριζόταν σὲ ἕνα ἐλάχιστο θρησκευτικῶν γνώσεων. Γιὰ παράδειγμα, ἕνας κανόνας ὁρίζει ὅτι οἱ ὑποψήφιοι ἐφημέριοι ἢ ἐπίσκοποι πρέπει νὰ κατατοπίζονται ἀπὸ τοὺς ἐπισκόπους ποὺ θὰ τοὺς χειροτονήσουν γύρω ἀπὸ τὶς σημαντικότερες συνοδικὲς ἀποφάσεις· πρόκειται δηλαδὴ γιὰ ἕνα εἶδος σύντομων ὁδηγιῶν ἀμέσως πρὶν ἀπὸ τὴ χειροτόνηση... Ἀκόμα καὶ ὁ Ἰουστινιανός, στὴ Νεαρὰ VI, 6, δὲν ζητάει τίποτα περισσότερο ἀπὸ τὸ νὰ μὴ χειροτονεῖ ἕνας ἐπίσκοπος κάποιον ποὺ δὲν ξέρει γραφὴ καὶ ἀνάγνωση, γιατὶ ὁ ὑποψήφιος πρέπει βέβαια νὰ διαβάζει τὶς προσευχὲς στὴ διάρκεια τῆς θείας λειτουργίας καί, ἐπίσης, νὰ ἀσχολεῖται μὲ τοὺς κανόνες. Μὲ λίγα λόγια: δὲν γίνεται καθόλου λόγος γιὰ ἐκπαίδευση στὴν ἴδια τὴ θεολογία.
Πρβλ.:
Μυστικοί της Ορθόδοξης Εκκλησίας *
Σωφρόνιος Σαχάρωφ, Το Άκτιστο Φως *
Ορθοδοξία, Καθολικισμός,
Ευρώπη - Ερωτήσεις και Απαντήσεις
*
