Τὰ ἀποτελέσματα αὐτοῦ τοῦ παιχνιδιοῦ εἶναι ὑποχρεωτικὲς ‘ἀλήθειες’, διότι θεωρεῖται ὅτι οἱ διάνοιες δύο ἀνθρώπων δὲν διαφέρουν περισσότερο ἀπ' ὅσο διαφέρει τὸ σχῆμα τοῦ σώματός τους. Ὅποια διαφορὰ ἐνδέχεται νὰ ὑπάρχει, εἶναι διαφορὰ διανοητικῆς δύναμης, ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ ἐλεγχθεῖ καὶ νὰ μετρηθεῖ ὅπως ἡ ἱπποδύναμη [ἡ ἰσχὺς μιᾶς μηχανῆς]. Στὸ σημεῖο αὐτὸ ὁ παλαιὸς ὁρισμὸς τοῦ ἀνθρώπου ὡς animal rationale ἀποκτᾶ τρομερὴ ἀκρίβεια... Ἡ περίφημη reductio scientiae ad mathematicam ἐπιτρέπει τὴν ἀντικατάσταση τῶν αἰσθητήριων δεδομένων μ' ἕνα σύστημα μαθηματικῶν ἐξισώσεων, ὅπου ὅλες οἱ πραγματικὲς σχέσεις ἀνάγονται σὲ λογι[στι]κὲς σχέσεις μεταξὺ συμβόλων κατασκευασμένων ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο.
Αὐτὴ ἀκριβῶς ἡ ἀντικατάσταση ἐπιτρέπει στὴν σύγχρονη ἐπιστήμη νὰ ἐκπληρώνει τὸ ‘ἔργο τοῦ νὰ παράγει’ ὅσα φαινόμενα καὶ ἀντικείμενα θέλει νὰ παρατηρήσει. Καὶ ἡ προϋπόθεση γιὰ κάτι τέτοιο, εἶναι πὼς οὔτε ὁ Θεὸς οὔτε ὁ διάβολος μποροῦν νὰ μεταβάλλουν τὸ γεγονὸς ὅτι δύο καὶ δύο κάνουν τέσσερα...
Μὲ ἄλλους λόγους, ὁ κόσμος τοῦ πειράματος μοιάζει πάντα ἱκανὸς νὰ γίνει μιὰ πραγματικότητα φτιαγμένη ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, καὶ τὸ γεγονὸς αὐτό, ἐνῶ μπορεῖ ν' αὐξάνει τὴν ἀνθρώπινη ἱκανότητα γιὰ δράση καὶ δημιουργία, δημιουργία ἀκόμη κι ἑνὸς κόσμου πολὺ πέραν τῶν ὅσων τόλμησε νὰ ὀνειρευτεῖ ποτὲ κάθε προηγούμενη ἐποχή, δυστυχῶς ξανακλείνει τὸν ἄνθρωπο γιὰ μιὰν ἀκόμη φορὰ —καὶ τώρα ἀκόμη πιὸ ὁριστικά— στὴν εἱρκτὴ τῆς ἴδιας τῆς [δια]νόησής του, στὰ ὅρια τῶν σχημάτων ποὺ ὁ ἴδιος δημιούργησε.
Πρβλ.: Το βιο-μηχανικό πρόταγμα * Ντυμόν, Προτεσταντισμός και ατομικισμός * Μάμφορντ, Μηχανοποίηση τῶν ἐπιστημῶν * Ντυμόν, Ἐργαλειοποίηση τῆς γνώσης * Καστοριάδης, Ἔγκλειστοι τοῦ ἐπιστημονικοῦ σπηλαίου...
