Τὸ νὰ πιστεύουμε ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία δὲν ἔχει νὰ μάθει τίποτε ἀπὸ τὸν καθολικισμό, δὲν εἶναι ἔπαρση;

Ἡ ἔπαρση προϋποθέτει αὐταπάτη, ἑπομένως ὑπάρχει ἔπαρση ἀκόμη καὶ στὴν χαμηλὴ ἰδέα γιὰ τὸν ἑαυτό, ἂν εἶναι ψευδής. Ὁ ἀδίκως ταπεινούμενος δὲν εἶναι ταπεινός, γιατὶ ἐπαίρει τὸν ἑαυτό του ὑπεράνω τῆς πραγματικότητος τὴν ὁποία μειώνει ἀδίκως. Ἡ Ὀρθοδοξία μπορεῖ νὰ ἔχει κάτι νὰ διδαχθεῖ ἀπὸ τὸν καθολικισμό, στὸν βαθμὸ ποὺ δὲν εἶναι καθολικισμός, δηλαδὴ στὸν βαθμὸ ποὺ περιέχει στοιχεῖα ἀλήθειας, τὰ ὁποῖα τότε διαφέρουν ἀπὸ τὰ δικά μας μὲ τὸν τρόπο ποὺ ἕνας ὀρθόδοξος Πατέρας διαφέρει ἀπὸ ἕναν ἄλλο. Ὅπως θὰ εἴμασταν φτωχότεροι ἂν εἴχαμε λιγώτερους Πατέρες, ἔτσι μποροῦμε νὰ εἴμαστε πλουσιώτεροι γνωρίζοντας τὴν Ὀρθοδοξία τοῦ καθολικισμοῦ. Γιὰ παράδειγμα, στὸν Μάιστερ Ἔκκαρτ ὑπάρχουν ὡς κάποιο βαθμὸ στοιχεῖα καθολικά, ὅπως εἶναι ὁ (μετρημένος κατὰ κανόνα) σχολαστικισμὸς τῶν λατινικῶν διατριβῶν του. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ ὑπερκυριαρχοῦν στὶς γερμανικές του ὁμιλίες στοιχεῖα Ὀρθόδοξα, σὲ βαθμὸ ποὺ φανερώνουν τὸν Ἔκκαρτ μοναδικῆς σημασίας Θεολόγο ἀνάμεσα στοὺς μεγαλύτερους Θεολόγους τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅπου ὀφείλεται ἐν μέρει καὶ ἡ καταδίκη του ἀπὸ τὸν πάπα. Ἂν δὲν ἔχουμε ἢ ἂν χάσουμε τὴν ἱκανότητα διακρίσεως τῶν Ὀρθόδοξων στοιχείων, ποὺ μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν στὴν καθολικὴ ἢ ὅποια παράδοση, στὸν ἴδιο βαθμὸ θὰ ἔχουμε ἐπίσης χάσει τὴν ἴδια τὴ δική μας Ὀρθοδοξία, εἴτε αὐτὸ ἐκφραστεῖ μὲ μισαλλοδοξία, εἴτε μὲ σχετικισμό. 

         Πρβλ. Ἡ δύσκολη καὶ πραγματικὴ ἀρχὴ τῆς ἐπαφῆς  * Σμέμαν, Η ζωή του κόσμου (ο χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία)  * Η παπική αρρώστια κι εμείς : κείμενα Μεταλληνού, Καψάνη, Παΐσιου, Ζήση, Ρωμανίδη, Βλάχου, Αποστολόπουλου, Σμέμαν, Κόντογλου, Καλόμοιρου, Ράνσιμαν, Παπικά ντοκουμέντα