url : https://www.ellopos.gr/papaioannou.asp
Ένας ανομολόγητος απόηχος της εγελιανής θεουργίας της «άφεσης αμαρτιών» ακούγεται σε αυτή του την προφητική διακήρυξη για την «επαναστατική κίνηση» που αναστατώνει τη σύγχρονη βιομηχανία και που «ενδιαφέρεται τόσο λίγο για τις ανθρώπινες υπάρξεις τις οποίες θυσιάζει, όσο ανησυχεί ένας σεισμός για τα σπίτια που καταστρέφει».[51] Όπως λέει και στον πρόλογο του Κεφαλαίου: «Η οπτική μου, σύμφωνα με την οποία η ανάπτυξη του οικονομικού σχηματισμού της κοινωνίας μπορεί να παρομοιαστεί με την πορεία της φύσης και την εξέλιξή της, λιγότερο από οποιαδήποτε άλλη μπορεί να θεωρήσει το άτομο υπεύθυνο για τις σχέσεις των οποίων παραμένει το κοινωνικό δημιούργημα, ό,τι κι αν κάνει για να απαλλαχθεί...».
Ο Μαρξ πίστευε ότι είχε υπερβεί οριστικά την αμφισημία της εγελιανής θεοδικίας και ότι είχε αποκαταστήσει στην αγνότητά της την «κριτική και επαναστατική ψυχή» της διαλεκτικής. Κι αυτό επειδή πίστευε ότι είχε ενώσει ακατάλυτα στο ρόλο της «κινητήριας δύναμης της ιστορίας», τον ντετερμινισμό των παραγωγικών δυνάμεων και την επανάσταση μέσω της πάλης των τάξεων. Όμως ακριβώς σε αυτό το κεφαλαιώδες σημείο, η σύνθεσή του μοιάζει να υποφέρει από τον ίδιο επαμφοτερισμό με εκείνη του Χέγκελ.
