Σελ 3
Αγωνία προ του θνήσκειν και αγωνία προ του θανάτου
Αγωνιούμε μπροστά στον θάνατο. Αλλά ο θάνατος ως λήξη της ζωής και
ως διαδικασία αφανισμού, που ολοκληρώνεται με τον θάνατο, γεννούν δύο τελείως
διαφορετικές αγωνίες.
Η αγωνία μπροστά στον αφανισμό είναι αγωνία μπροστά στον σωματικό πόνο. Τούτη
η κατάσταση καθεαυτή δεν είναι καθόλου ο θάνατος. Μπορεί να συμβεί με κάθε
είδους πόνο και ύστερα να επιστρέψει και πάλι η ζωή. «Έχω πεθάνει πολλές
φορές», μπορεί να πει ένας ασθενής. Αυτό που εν προκειμένω νοιώθομε δεν είναι ο
ίδιος ο θάνατος. Τον πόνο τον υποφέρει κανείς πάντοτε ζωντανός. Ο ίδιος ο
θάνατος διαφεύγει από την εμπειρία μας.
Το φυσικό γεγονός της λήξης της ζωής, μπορεί να συμβεί χωρίς πόνο. Υπάρχουν
στιγμιαίοι θάνατοι. Σ’ αυτή την περίπτωση ο θάνατος επέρχεται αιφνίδια, χωρίς να
τον συνειδητοποιήσει κανείς. Μπορεί να συμβεί απαρατήρητα σε μια λιποθυμία, ή κατά τον ύπνο. Οι πόνοι ασθενειών που οδηγούν στον θάνατο
μπορούν να περιοριστούν με φαρμακευτικά μέσα. Επειδή η λήξη της ζωής είναι
ψυχοφυσική πραγματικότητα, μπορεί μια μέρα, χάρη στην πρόοδο της γνώσης στη
βιολογία και τη φαρμακολογία, να συμβαίνει σε κάθε περίπτωση χωρίς πόνους.
Εντελώς διαφορετική, όμως είναι η αγωνία μπροστά στο θάνατο από την αγωνία
μπροστά στην απλή λήξη της ζωής. Καμιά ιατρική θεραπεία δεν μπορεί
να μας ελευθερώσει από την αγωνία αυτή του θανάτου, παρά μόνον η φιλοσοφία.
Πρβλ.:
Γιάσπερς, Η σημασία
της επικοινωνίας *
Jaspers, Truth is in communication * Jaspers,
The
Spirit of Europe
*
Το βιο-μηχανικό πρόταγμα * Κίρκεγκωρ, Η
αγωνία που λυτρώνει *
Ὁ Πλάτων, ὁ Ἀριστοτέλης, καὶ ἡ κατάργηση τῆς μετριότητας *
Ὀρθοδοξία, Καθολικισμός, Εὐρώπη - Ἐρωτήσεις
καὶ Ἀπαντήσεις * Σωφρόνιος Σαχάρωφ,
Το Άκτιστο Φως
