π. Κάλλιστος Γουέαρ, Ποιός εἶναι ὁ πραγματικὸς δάσκαλος
Ἂν καὶ συνηθέστατα εἶναι ἱερομόναχος, μπορεῖ ἐπίσης νὰ εἶναι ἔγγαμος ἱερέας κάποιας ἐνορίας, ἢ ἕνας ἁπλὸς μοναχὸς ποὺ δὲν εἶναι ἱερέας, ἢ ἄλλοτε —ἀλλ' αὐτὸ εἶναι λιγότερο συχνό— μιὰ μοναχὴ ἢ ἕνας λαϊκός, ἄνδρας ἢ γυναίκα, ποὺ ζεῖ ἔξω στὸν κόσμο...
Ἡ σχέση ἀνάμεσα στὸ παιδὶ καὶ τὸν πνευματικὸ πατέρα ποικίλλει πάρα πολύ... Κανόνες δὲν μποροῦν νὰ μποῦν ἀπὸ πρίν· ὁ σύνδεσμος μεγαλώνει μόνος του κάτω ἀπὸ τὴν ἄμεση καθοδήγηση τοῦ Πνεύματος... “Δίνω μόνο ὅ,τι ὁ Θεὸς μοῦ λέει νὰ δώσω”, εἶπε ὁ ἅγ. Σεραφείμ...
Ἡ σχέση ἀνάμεσα στὸν πνευματικὸ πατέρα καὶ τὸ παιδὶ ἐκτείνεται πέρα ἀπὸ τὸν θάνατο, στὴν τελικὴ Κρίση. Ὁ π. Ζαχαρίας ἐπιβεβαίωσε τοὺς μαθητές του: “Μετὰ τὸν θάνατο θὰ εἶμαι πολὺ πιὸ ζωντανός, ἀπ' ὅσο τώρα, γι' αὐτὸ μὴ λυπηθεῖτε ὅταν θὰ πεθάνω… Τὴν ἡμέρα τῆς κρίσης οἱ γέροντες θὰ ποῦν: Ἰδοὺ ἐγὼ καὶ τὰ παιδία μου”...
Ὁ ἅγ. Σεραφεὶμ ζήτησε νὰ σκαλιστοῦν στὸν τάφο του αὐτὰ τ' ἀξιόλογα λόγια:
“Ὅταν πεθάνω, ἐλᾶτε σὲ μένα στὸν τάφο μου, καὶ ὅσο συχνότερα τόσο καλύτερα. Ὅ,τι εἶναι μέσα στὴν ψυχή σας, ὅ,τι τυχὸν σᾶς συμβεῖ, ἐλᾶτε σὲ μένα, ὅπως ὅταν ἤμουν ζωντανός, καὶ γονατίζοντας στὸ ἔδαφος, ρίξτε ὅλη σας τὴν πίκρα πάνω στὸν τάφο μου. Πέστε μου τὸ κάθε τι καὶ θὰ σᾶς ἀκούσω· καὶ ὅλη ἡ πίκρα θὰ φύγει μακριά σας. Καὶ ὅπως μοῦ μιλούσατε ὅταν ἤμουν ζωντανός, κάντε το καὶ τώρα. Γιατὶ ζῶ καὶ θὰ ζῶ παντοτινά”.
Πρβλ.: Σμέμαν, Ἡ Ζωὴ τοῦ Κόσμου * Μυστικοί της Ορθόδοξης Εκκλησίας * Συκουτρής, Οι πνευματικές κατευθύνσεις των νέων: προϋποθέσεις της πνευματικής ζωής * Γιέβτιτς, Ἡ γνώση σημαίνει οἰκειότητα