Ἀποσπάσματα
Σελ 10
ΤΟ “ξήλωμα καὶ τὸ γκρέμισμα τοῦ θεσμοῦ καὶ τοῦ πνεύματος τῆς Ὀρθοδοξίας”,[187] τὸ ὁποῖο ἀρχίζει ἤδη στὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας χωρὶς νὰ εὐθύνεται θεμελιακὰ κανένας Βαυαρὸς ἢ Τοῦρκος, γιὰ μερικοὺς δικούς μας ὄχι μόνο ξήλωμα δὲν σημαίνει, ἀλλὰ καὶ συνιστᾶ τὸ λυκαυγὲς τῆς παρ’ ἡμῖν πνευματικῆς κινήσεως: “πάντες σχεδὸν οἱ λογιώτατοι καὶ οἱ διδάσκαλοι τῶν ἀπὸ τῆς ἁλώσεως μέχρι Εὐγενίου Βουλγάρεως χρόνων, καὶ μικρῷ κατόπιν, ἠκολούθουν τῇ φιλοσοφίᾳ τῶν περιπατητικῶν, ἧς τὴν ἐπικράτησιν ἐβάσταζον, ἐπὶ ἡμιόλιον ἑκατονταετηρίδος, τὰ ὀγκώδη ὑπομνήματα τοῦ κορυφαίου [sic] τῶν μετὰ τὴν ἅλωσιν ἀριστοτελικῶν φιλοσόφων Θεοφίλου τοῦ Κορυδαλλέως”.[188]
Ὄχι μόνο ὁ Κορυδαλλέας — πλῆθος οἱ κούφιοι ἄνθρωποι, σὰν νὰ ἔρχονταν ἀπὸ τὸ πουθενά, σὰν νὰ μὴν εἶχαν παράδοση καὶ ἱστορία, Ἀνθρακίτης, Μοισιόδακας, Κοραῆς, Ψαλίδας..., γίνονταν ὀπαδοὶ ἐκείνης ἢ τῆς ἄλλης εὐρωπαϊκῆς ροπῆς, τῆς ἀρχαιομάθειας περιλαμβανομένης ὡς εὐρωπαϊκῆς ροπῆς ἐπίσης. Συνέβη τόσο μεγάλος ξεπεσμός, ὥστε ἀκόμη τὸν 20ὸ αἰῶνα ἐρευνητὲς ὅπως ὁ Ζακυθηνός, νὰ μὴν αἰσθάνονται καμμιὰ ἐνόχληση ὅταν θεωροῦν πνευματικὴ προσφορὰ τοῦ τουρκοκρατούμενου ἑλληνισμοῦ τὴν Χρηστοήθεια!, διασκευὴ ἠθοπλαστικῆς πραγματείας τοῦ Ἔρασμου, ἢ ὅταν ἀναγνωρίζουν τὴν οἰκουμενικότητα τῆς ἑλληνικῆς παιδείας στὴν γονυκλισία πρὸς τὸν Βολταῖρο.[189]
[187] Θ. Ζήσης, “Οἱ τρεῖς Ἱεράρχαι καὶ ἡ πνευματικὴ πορεία τοῦ Γένους”, ΙΝΕ, τ. Α’, σ. 285.
[188] M. Γεδεών, Ἡ πνευματικὴ κίνησις..., ὅ.π., σ. 51.
[189] Βλ. τὸ δοκίμιο τοῦ Ζακυθηνοῦ, “Ὑπερεθνικαὶ ἀξίαι τοῦ Ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ τῆς Τουρκοκρατίας”, Νέα Ἐστία, Χριστούγεννα 1970, σ. 9 κ.ἑ.
Προηγούμενη Ἑνότητα - Ἑπόμενη Ἑνότητα
