Ἀποσπάσματα
Σελ 17
“Ἤδη ἀπὸ τὸν 11ο αἰῶνα τὸ τουρκικὸ στοιχεῖο (Σελτζοῦκοι) ἐγκαθίσταται στὴ Μικρασία, τὸν 13ο δὲ αἰῶνα (1280) θεμελιώνεται ἡ Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία, ἐπεκτεινόμενη βαθμιαῖα εἰς βάρος τῆς [ἤδη κακοποιημένης ἀπὸ τὴ λατινικὴ κατοχὴ] Βυζαντινῆς. Οἱ Ὀθωμανοί, ἀναπτύσσοντας γρήγορα σχέσεις μὲ τὴν προηγμένη βυζαντινὴ κοινωνία καὶ τὸν πολιτισμό της, δέχθηκαν σὲ πολλοὺς τομεῖς τὴν ἐπιρροή της ... Ἀπὸ ἄποψη πολιτειακὴ καὶ ἐδαφική, ἡ Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία συνέχισε τὴ Χριστιανική ... πνευματικὰ ὅμως καὶ πολιτιστικά, ἀλλὰ καὶ πολιτικὰ τὴ συνέχισε ἡ Ἐθναρχία [τῆς Ἐκκλησίας] ... Ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐθναρχία οἱ Ρωμηοὶ θὰ ἔμεναν ὄχι μόνο θρησκευτικά, ἀλλὰ καὶ πολιτικὰ ἀκέφαλοι, ἀπροσανατόλιστοι καὶ ἀπροστάτευτοι, μὲ κίνδυνο νὰ κατακλυσθοῦν ἀπὸ τὰ κύματα τῶν ποικίλων ἠθικῶν καὶ ὑλικῶν καταπιέσεων τοῦ περιβάλλοντός των (Ἀπ. Βακαλόπουλος). Μὲ τὴν πολιτικὴ ὀργάνωση τῆς Ἐκκλησίας διαμορφώθηκε βαθμιαῖα τὸ νέο καθεστὼς τῆς ‘Χριστιανικῆς Ἀνατολῆς’, τὸ Ὀρθόδοξο Ἐκκλησιαστικὸ Κράτος τοῦ Χριστιανικοῦ Ἔθνους (Δ. Ζακυθηνός), στὴν κυριολεξία τὸ Βυζάντιο μετὰ τὸ Βυζάντιο (N. Jorga). Ἡ συσπείρωση τοῦ Γένους στὸ φυσικό του ἀπὸ αἰώνων σῶμα, τὸ ἐκκλησιαστικό, ἐπέτυχε τὴ διάσωση τῶν δυνάμεών του. Ὁ Ἑλληνισμὸς ἔμεινε συμπαγὲς καὶ ξένο σῶμα σὲ μιὰ ὑπερεθνικὴ ἑνότητα μὲ τὶς ἄλλες ἐθνότητες-λαότητες τῆς Βαλκανικῆς, οἱ ὁποῖες μέσα στὴν Ἐθναρχία ξεπέρασαν τὴν κατάτμησή τους μετὰ τὸ 1204, ποὺ εἶχε ὡς συνέπεια καὶ τὴν ἐμφάνιση πνεύματος ἐθνι(κιστι)κοῦ ... Ἀκμή, βέβαια, γιὰ τὴ Ρωμηοσύνη δὲν εἶναι ἡ ἀνάδειξη σοφῶν, ἀλλὰ ἁγίων. Μὲ βάση τὸ κριτήριο αὐτό, ἡ δουλεία δὲν συνιστᾶ παρακμή, διότι δὲν ἔσβησε κατ’ αὐτὴν ἡ ἡσυχαστικὴ παράδοση, ποὺ ἐκφράζει τὴν πνευματικὴ ἀκμὴ τῆς Ρωμηοσύνης. Ἡ κατίσχυση, τελικά, τῶν δυτικῶν κριτηρίων στὸ τέλος τῆς τουρκοκρατίας θὰ δημιουργήσει νέο πρίσμα θεωρήσεως τῶν πραγμάτων, μὲ συνέπεια τὴν ὑποτίμηση τῆς πνευματικῆς ἐπιδόσεως τοῦ δούλου Γένους”.[209]
[209] Μεταλληνός, “Ἡ συνέχεια τοῦ Γένους μετὰ τὴν Ἅλωση”, Ἡ Ἅλωση τῆς Πόλης, ὅ.π., σελ. 313, 316, 326.
Προηγούμενη Ἑνότητα - Ἑπόμενη Ἑνότητα
