Τί εἶναι στὴν πράξη ἡ μύηση τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ γονιμοποίηση τοῦ πολιτισμοῦ της;

Μύηση εἶναι ἡ προσωπικὴ μετάδοση τῆς ἀλήθειας σὲ ὅποιον θέλει νὰ παραλάβει, ἢ ἀκόμη ἡ ὑπομονὴ τοῦ μαρτυρίου, μέσα στὸ ὁποῖο οἱ βασανιστὲς ἔχουν εἰκόνα τῆς οἰκείας βαρβαρότητας, δηλαδὴ ἀφορμὴ μετάνοιας. Ἡ Ἐκκλησία ἔκανε τὴν πίστη σχολικὸ μηχανισμό, ἐλπίζοντας ὅτι ἔτσι θὰ συνεισφέρει στὴν ἐνίσχυσή της ὡς κοινωνικοῦ προτάγματος, δηλαδὴ θὰ φέρει τὰ παιδιὰ σὲ ἐπαφὴ μὲ τὶς ἀλήθειες τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἡ Ἐκκλησία ἐπηρεάζει καὶ τὸν σχολικὸ θεσμὸ στὸν βαθμὸ ποὺ ἐνισχύει τὴν πίστη ὡς κοινωνικὸ πρόταγμα στοὺς πρωταρχικώτερους καὶ προσωπικοὺς πυρῆνες τῆς κοινωνικῆς ζωῆς. Γιὰ τὴν Ἐκκλησία οἱ πυρῆνες αὐτοὶ ὀνομάζονται ἐνορίες. Στὴν πολυπολιτισμικὴ κατάσταση ὁ ἐπίσκοπος εἶναι ὑποχρεωμένος σὲ ἄμεση πολιτικὴ δράση, δηλαδή, εἴτε θὰ εἶναι γενάρχης εἴτε θὰ πάψει νὰ εἶναι καὶ ἐπίσκοπος. Ὅση καλὴ προαίρεση καὶ ἂν φανερώνει τὸ (ἔστω ἄψογο) γεναρχικὸ κήρυγμα, καὶ ὅσο ἂν αὐτὸ προβάλλεται τηλεοπτικά, πρὶν καὶ πέρα ἀπὸ αὐτὸ καὶ ὁτιδήποτε ἄλλο γεναρχικὴ δράση τοῦ ἐπισκόπου εἶναι ἡ ἐνδυνάμωση τοῦ ἐνοριακοῦ βίου ὡς ἐνοριακοῦ. Διαφορετικὰ ὁ ἐπίσκοπος θὰ γίνει σταδιακὰ ἐπίτροπος λόμπυ, τὸ ὁποῖο θὰ ὀνομάζει κλῆρο, καὶ εἴτε θὰ παρεμβαίνει στὸν πολιτικὸ βίο εἴτε ὄχι, πάντως θὰ πάψει νὰ ἡγεῖται γένους καὶ νὰ ἔχει ἐπισκοπές, γιατὶ δὲν θὰ ἔχει οὔτε ἐνορίες. Ἐνορία ἀγνώστων δὲν νοεῖται. Ἐκ τοῦ ὁρισμοῦ της ἡ ἐνορία προϋποθέτει προσωπικὴ σχέση, ὥστε ὅπου δὲν ὑπάρχει προσωπικὴ σχέση, δὲν ὑπάρχει οὔτε ἐνορία. Δύο γείτονες οἱ ὁποῖοι δὲν ἔχουν συναντήσει ποτὲ ὡς μέλη ἐνορίας ὁ ἕνας τὸν ἄλλο, ἐνδέχεται νὰ ἀνήκουν στὴν ἴδια Ἐκκλησία, ὅμως δὲν ἀνήκουν στὴν ἴδια καὶ σὲ καμμιά ἐνορία. Στὸν βαθμὸ ποὺ ἡ ἐνορία περιέχει τέτοιες 'γειτνιάσεις', ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία ἀποδυναμώνεται, δηλαδὴ σταδιακὰ γίνεται λιγώτερο Ἐκκλησία, καταργεῖται, συμβάλλοντας στὴν κοινωνία ὡς ἰσορροπία τῶν δυνάμεων, μία ἀπὸ τὶς ὁποῖες θὰ εἶναι ὁ κατ' ἐπίφασιν κλῆρος, τὸ 'ἱερὸ' λόμπυ τῆς 'κοινωνίας'. Κύριος καὶ καθοριστικὸς εἶναι ὁ βαθμὸς στὸν ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία κατορθώνει νὰ φέρει σὲ ἐπαφὴ μεταξύ τους, καὶ ὄχι μόνο διὰ τῶν Μυστηρίων, τὰ μέλη κάθε ἐν δυνάμει ἐνορίας ὡς μέλη ἐνορίας, δηλαδὴ νὰ προκαλεῖ, δημιουργεῖ, διευρύνει καὶ μεγαλώνει συμβίωση, συνάντηση, συναπόφαση, συνεργασία ἀνάμεσα στὰ μέλη τῆς ἐνορίας ὡς μέλη ἐνορίας. Πέρα ἀπὸ τὴν πολυπολιτισμικότητα, ἡ ἴδια ἡ πληθυσμιακὴ αὔξηση εὐνοεῖ τὸ ἀπρόσωπο καὶ καταργεῖ τὶς ἐνορίες. Κύριος ἐχθρὸς τῆς Ἐκκλησίας δὲν εἶναι ἡ πολυπολιτισμικότητα, ἀλλὰ ἡ κατάργηση τῶν ἐνοριῶν, δηλαδὴ τὸ μεγάλωμα τοῦ ἀπρόσωπου, ὥστε ἀντίστοιχα κύριο χρέος τοῦ κλήρου εἶναι νὰ καθαίρει τὸν ἐνοριακὸ βίο ἀπὸ τὸ ἀπρόσωπο, δηλαδὴ νὰ εὐνοεῖ τὴ δημιουργία τῶν ἀνθρώπινων σχέσεων ὡς ἱερῶν προσωπικῶν σχέσεων. Αὐτὸ κάνει ἡ Ἐκκλησία μας μὲ τὰ Μυστήρια, καὶ χάρη στὴν πραγματικότητα τῆς Λειτουργίας καὶ τῶν Μυστηρίων κρατᾶμε ἀκόμη ὅση ὑγεία μᾶς ἔχει ἀπομείνει. Ὅμως αὐτὸ δὲν εἶναι ἀρκετό, ὅπως ἔχει ἤδη ἀποδειχθεῖ, μὲ ἀποτέλεσμα καὶ τὴν ζημιὰ στὰ ἴδια τὰ Μυστήρια, ὅταν, γιὰ παράδειγμα, ὁ ἱερέας προσφέρει τὴν Θεία Κοινωνία χωρὶς νὰ ὀνομάζει τὸν πιστὸ ποὺ μεταλαμβάνει μὲ τὸ ὄνομά του. Στὸ ἴδιο τὸ σχολικὸ σύστημα ὡς ἀπρόσωπο, τὸ πολὺ ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ συστηματοποιεῖται θὰ ἦταν ἡ διδασκαλία τῆς γλώσσας μέσα ἀπὸ (ποτέ αὐστηρῶς θεολογικὰ) Βυζαντινὰ κείμενα, ἡ ὁποία ὅσο ἂν ἀποτυγχάνει, δὲν στρέφεται ἐναντίον τῆς πίστης. Τὸ ζήτημα τῶν σχολικῶν 'θρησκευτικῶν' ἔχει ἰδιαίτερη σημασία ὄχι τόσο καθεαυτό, ὅσο ἐπειδὴ ἔτσι ἡ Ἐκκλησία μας αὐτοπαγιδεύεται καὶ εἴτε ἐφησυχάζει στὴν διδασκαλία ὅσο συμβαίνει, εἴτε ἀγωνιᾶ γιὰ τὴν κατάργησή της, νομίζοντας ὅτι ἔτσι ὑπηρετεῖ ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση, τὴν ὥρα ποὺ τὴν ὑπονομεύει δραματικά, ὑποτιμῶντας ταυτόχρονα καὶ ἀποφεύγοντας διαρκῶς περισσότερο τοὺς ὑπαρκτοὺς ἢ ἐνδεχόμενους τρόπους πραγματικῆς ἐκκλησιαστικῆς παιδείας καὶ μύησης. Σχεδὸν στὸν ἴδιο βαθμὸ μὲ τὴν Λειτουργία καὶ τὶς τελετὲς τῶν Μυστηρίων, κύριος θεσμὸς τῆς Ἐκκλησίας μὲ κοινωνικὴ ἐπιρροὴ καὶ προσωπικὸ χαρακτῆρα εἶναι ὁ ὀρθόδοξος μοναχισμός, ἐφόσον περιέχει τὴν προσωπικὴ σχέση γέροντα καὶ μαθητῆ, εἴτε ἀναχωρητικὴ ἔξοδο πρὸς τὸν ἴδιο τὸν Θεό. Στὸν ὅσο κίνδυνο τῆς Ἐκκλησίας νὰ καταργεῖται ὡς Ἐκκλησία, συντελεῖ ὁ βαθμὸς στὸν ὁποῖο δὲν γίνεται ἀντιληπτὸ ἢ ὑποτιμᾶται πόσο βοηθοῦνται τὰ κοσμικὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας νὰ προκόβουν στὴν πίστη ἁπλῶς ἐπειδὴ ὑπάρχουν μοναχοί, ἀκόμη καὶ ἂν δὲν τοὺς ἔχουν συναντήσει ποτὲ καὶ δὲν ἔχουν ἀκούσει ἢ διαβάσει καμμιά διδαχή τους. Ὁ Μοναχισμός, τὰ Μυστήρια, ὁ Κλῆρος, οἱ Εὐχὲς καὶ οἱ Γιορτές, ὅλη ἡ ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ προέρχεται ἀπὸ τὶς ἐνορίες, ἑπομένως στὶς ἐνορίες θὰ κριθεῖ ἀποφασιστικὰ τὸ μέλλον τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἐπίσκοπος δὲν εἶναι Τοποτηρητὴς τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ εἰκόνα Του τὴν ὁποία δημιουργοῦν οἱ ἐνορίες καὶ ταυτοχρόνως ζωοποιεῖ ὁ Χριστός. Χωρὶς πραγματικὲς ἐνορίες δὲν νοεῖται πραγματικὸς ἐπίσκοπος, ὥστε ἂν ὁ κλῆρος μας ἀποφασίσει ὅτι σήμερα, γιὰ ὁποιοδήποτε λόγο, ἡ ἐνοριακὴ ζωὴ εἶναι ἀδύνατη, δὲν ἔχει ἄλλη ἔντιμη κίνηση παρὰ μόνο τὸν ἀποσχηματισμό. 

         Πρβλ. Ἡ δύσκολη καὶ πραγματικὴ ἀρχὴ τῆς ἐπαφῆς  * Σμέμαν, Η ζωή του κόσμου (ο χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία)  * Η παπική αρρώστια κι εμείς : κείμενα Μεταλληνού, Καψάνη, Παΐσιου, Ζήση, Ρωμανίδη, Βλάχου, Αποστολόπουλου, Σμέμαν, Κόντογλου, Καλόμοιρου, Ράνσιμαν, Παπικά ντοκουμέντα