Ἀποσπάσματα
Σελ 16
Αὐτὸ ἐξηγεῖ ἐπίσης γιατί “τὸ στρῶμα τῶν μορφωμένων ποὺ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴ λογοτεχνία δὲν εἶναι ἕνα περιθωριακὸ φαινόμενο μέσα στὰ πλαίσια μιᾶς ἄξεστης καὶ ἀντιπνευματικῆς ἄρχουσας τάξης. Ἀπεναντίας: περιλαμβάνει τοὺς ὑψηλότερους τιτλούχους καὶ τὰ πιὸ διάσημα ὀνόματα αὐτῆς τῆς τάξης. Ἀνάμεσα στοὺς λογίους συναντᾶμε ὄχι λιγότερους ἀπὸ δεκαπέντε αὐτοκράτορες”.[62]
“Ἐπὶ Κωνσταντίνου Ζ’ ἡ αὐλὴ ἦταν σχεδὸν μιὰ ἀκαδημία, ὅπου ὅλοι μελετοῦσαν ἱστορία”.[63] Ὁ Θεοδόσιος Β’ μετὰ βίας ἀσχολεῖτο μὲ κρατικὲς ὑποθέσεις καὶ ζοῦσε ἀσκητικὸ καὶ θεωρητικὸ βίο. “Ἡ αὐτοκράτειρα Εὐδοκία, σύζυγος τοῦ Θεοδοσίου τοῦ Β’ (408-450) σημείωσε, ὅπως τόσοι ἐστεμμένοι τοῦ Βυζαντίου, καὶ συγγραφικὴ δράση. Κοντὰ στ’ ἄλλα μετέφρασε τὴν Ὀκτάτευχο καὶ τὸ χρονικὸ τοῦ ἁγίου Κυπριανοῦ σὲ ὁμηρικοὺς στίχους”.[64] Ὁ Ἰουστινιανός, ὁ Μανουὴλ Παλαιολόγος, ὁ Λέων ὁ Σοφός, ὁ Ἰωάννης Καντακουζηνός..., λόγιοι καὶ μή, πάντως “ἡ εὐχαρίστηση ποὺ ἔβρισκαν ὅλοι σχεδὸν οἱ αὐτοκράτορες νὰ συναναστρέφονται μοναχούς, ὀφείλεται καὶ στὸ ἐνδιαφέρον τους γιὰ τὴν Θεολογία. Οἱ θρησκευτικὲς συζητήσεις ἦταν τὸ κυριότερο θέμα συνομιλίας σὲ πολλὰ αὐτοκρατορικὰ γεύματα”.[65]
“Ὁ Νικηφόρος Φωκᾶς ἔκανε κάθε μέρα τὴν προσευχή του, καὶ στὸν πόλεμο φοροῦσε ἀπὸ μέσα, κάτω ἀπὸ τὸν θώρακά του ἕνα παλιόρασο τοῦ θείου του ἀσκητῆ Γεωργίου τοῦ ἐν τῷ Μαλεῷ ποὺ εἶχε ἁγιάσει, γιὰ νὰ τὸν φυλάγει. Ὁ Ἀλέξιος Κομνηνὸς ὅποτε ἤτανε νὰ πάγει σὲ καμμιὰ ἐκστρατεία, ἔβαζε τὰ πολεμικὰ σχέδιά του κάτω ἀπὸ τὴν ἁγία Τράπεζα, κι ὅλη τὴ νύχτα προσευχότανε γονατιστὸς ἀπάνω στὰ σκαλοπάτια τοῦ ἱεροῦ, καὶ τὸ πρωΐ ἔπαιρνε τὸ σχέδιο ποὺ ἔβγαινε κάτω ἀπὸ τὸ σκέπασμα τῆς ἁγίας Τράπεζας, γιατὶ πίστευε πὼς τοῦ τὸ ἔδινε ὁ ἀρχάγγελος Μιχαήλ. Ὁ Ἰωάννης Τσιμισκῆς γονάτιζε σὰν παιδὶ μπροστὰ στὴν ἁγία Τράπεζα τῆς Ἁγίας Σοφίας παρακαλῶντας μὲ δάκρυα νὰ τοῦ δώσει ὁ Θεὸς ἕναν ἄγγελο φύλακα ποὺ νὰ τὸν φωτίζει κατὰ τὸν πόλεμο. ... Ὁ βασιλιᾶς Θεόδωρος Δούκας ὁ Λάσκαρις σύνθεσε τὸν Μέγαν Παρακλητικὸν Κανόνα στὴν Παναγία, ποὺ εἶναι γεμάτος ἀπὸ συντριβή, ταπείνωση καὶ πίστη. Ὁ Λέων ὁ Σοφὸς ἐποίησε τὰ ἐξαίσια Ἑωθινὰ ποὺ τὰ ψέλνουνε στὸν Ὄρθρο κάθε Κυριακὴ κι ὁ γυιός του Κωνσταντῖνος φιλοτέχνησε τὰ Ἐξαποστειλάρια. Κι ἄλλοι πολλοὶ βασιλιάδες ψέλνανε ἢ ὑμνογραφούσανε”.[66]
[62] Μπέκ, Ἡ Βυζαντινὴ Χιλιετία, ὅ.π., σ. 169.
[63] Ράνσιμαν, Βυζαντινὸς πολιτισμός, ὅ.π., σ. 255.
[64] Τατάκης, Μελετήματα χριστιανικῆς φιλοσοφίας, ὅ.π., σ. 197.
[65] Ράνσιμαν, Βυζαντινὸς πολιτισμός, ὅ.π., σ. 242.
[66] Κόντογλου, Ἔργα, τ. 6 (Μυστικὰ Ἄνθη), Ἀθήνα 19924, σελ. 97-8.
