Ἀποσπάσματα
Σελ 17
Μὲ τέτοιες προϋποθέσεις τὸ σφάλμα δὲν μποροῦσε παρὰ νὰ λογίζεται ἁμαρτία καὶ ὄχι ἁπλὸ λογιστικὸ λάθος, πολὺ λιγώτερο κάτι φυσικὸ ἢ ἔστω ἀνεκτό. Δὲν κυβερνοῦσε ἡ διαδοχὴ νομιμότητας, παράβασης καὶ συμμόρφωσης, ἀλλὰ ἡ διαδοχὴ κοινωνίας, διαφθορᾶς τῆς κοινωνίας καὶ μαρτυρίου. Χάρη στὴν θεμελίωσή της στὸ βυζαντινὸ Κοινόν, ἦταν δυνατὴ ἐπίσης ἡ δικαιοσύνη.
Ὁ Ὀστρογκόρσκυ ἰσχυρίζεται πὼς “ὁ πλοῦτος καὶ τὸ ὑψηλὸ πολιτιστικὸ ἐπίπεδο τοῦ κράτους ἀποκτήθηκαν μὲ τίμημα τὴν ἐξαθλίωση καὶ τὴν ἔλλειψη ἔννομης προστασίας καὶ ἐλευθερίας τῶν λαϊκῶν μαζῶν”.[67] Κατ’ ἀρχήν, εἶναι δυνατὸ νὰ μιλάει κανεὶς γιὰ ὑψηλὸ πολιτιστικὸ ἐπίπεδο μιᾶς κυβερνήσεως, ὅταν αὐτὸ προϋποθέτει ἢ συνεπάγεται ἐξαθλίωση καὶ ἐξανδραποδισμὸ τοῦ λαοῦ; Ἂν τὸ βυζαντινὸ κράτος ὑπῆρξε ἐξαθλιωτικὸς μηχανισμός, ἦταν ἀπολίτιστο, καὶ πάντως ὄχι ‘ὑψηλοῦ πολιτιστικοῦ ἐπιπέδου’, ἀλλὰ τότε θὰ ἔπρεπε νὰ ἐξηγηθεῖ ἡ μακραίωνη κοινωνικὴ συνοχή, πῶς ἀπὸ λαὸ συνεχῶς ἐξαθλιούμενο καὶ ἐξανδραποδιζόμενο ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν κυβέρνησή του γιὰ μιὰ ὁλόκληρη χιλιετία, προέκυπτε χρηματικὸς πλοῦτος “τοῦ ὁποίου τὰ πιστωτικὰ ἀποθέματα ἦταν σχεδὸν ἀνεξάντλητα στὶς περιόδους ἀκμῆς”,[68] πῶς προέκυπτε Ἐκκλησία, Εἰκονογραφία, Ὑμνολογία, Θεολογία, πῶς ἡ κοινωνία δὲν βυθίστηκε στὸν κυνισμὸ καὶ τὸν μηδενισμό, πῶς ἀντιμετωπίστηκαν οἱ κρίσεις, τί ἐνίσχυε τὸ φρόνημα τῶν Βυζαντινῶν, γιὰ ποιό λόγο μέχρι σήμερα τοὺς βυζαντινοὺς αὐτοκράτορες τιμᾶ ἀγαθὴ μνήμη στὴν συνείδηση τοῦ ἴδιου τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ... Ἔπειτα, ποῦ ὁ ἀπέραντος αὐταρχισμὸς τοῦ βυζαντινοῦ κράτους, ὅταν, ὅπως καὶ ὁ Ὀστρογκόρσκυ παραδέχεται, “ἡ κεντρικὴ διοίκηση ἀναγκαστικὰ ὑπολόγιζε τοὺς δήμους ὡς παράγοντες τῆς πολιτικῆς ζωῆς καὶ εὐνοοῦσε ἄλλοτε τὴ μιὰ καὶ ἄλλοτε τὴν ἄλλη παράταξη, ἔτσι ποὺ κατὰ κανόνα ἡ μία ἀπὸ τὶς δύο ὑποστήριζε τὴν κυβέρνηση, ἐνῶ ἡ ἄλλη περνοῦσε στὴν ἀντιπολίτευση;
“Μερικὲς φορὲς οἱ δύο δῆμοι ἑνώνονταν σὲ κοινὸ ἀγώνα κατὰ τῆς αὐτοκρατορικῆς κυβερνήσεως γιὰ νὰ ὑπερασπίσουν τὶς ἐλευθερίες τους ἐναντίον τῆς αὐθαιρεσίας καὶ τῆς ἀπολυταρχίας τῆς διοικήσεως [ἡ ὁποία δὲν θὰ πρέπει νὰ ἦταν φρικτή, ἂν ἐπέτρεπε κομματισμὸ καὶ διεκδικήσεις]. Ἄλλωστε στὶς ὀργανώσεις τῶν δήμων ἐπιβίωναν ὣς ἕναν βαθμὸ οἱ δημοκρατικὲς παραδόσεις τῶν ἀρχαίων πόλεων”.[69]
[67] Ὀστρογκόρσκυ, Ἱστορία τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους, τ. Α’, ὅ.π., σ. 91.
[68] Ὀστρογκόρσκυ, ὅ.π.
[69] Ὀστρογκόρσκυ, ὅ.π., σ. 130.
