Ἀποσπάσματα
Σελ 7
Ἐνῶ “σκοπὸς τῆς αὐτοκρατορικῆς διακυβερνήσεως εἶναι ἡ ἀγαθοεργία”, ἀντίληψη ἡ ὁποία κατ’ ἀρχὴν “κληρονομήθηκε ἀπὸ τὴν ἑλληνιστικὴ πολιτικὴ φιλοσοφία”[24] καὶ τὸν ἴδιο τὸν ἀρχαϊκὸ ἑλληνισμό, (“ποιμένες λαῶν ὀνομάζονται ἤδη στὰ Ὁμηρικὰ ἔπη οἱ πολιτικοὶ ἄρχοντες”[25]), ὅμως τώρα ἡ ἀγαθοεργία συμβαίνει στὴν κοινωνία ὡς Ἐκκλησία, ὅπου ὑπάρχουν “ὅλοι μέσα στὸν καθένα καὶ μέσα ἀπὸ τὸν καθένα, καὶ καθένας μέσα σὲ ὅλους καὶ μέσα ἀπὸ ὅλους”.[26] Ἤδη τὸν τέταρτο αἰῶνα ὁ Μ. Βασίλειος μποροῦσε νὰ διακηρύττει χωρὶς νὰ φαντάζει οὐτοπικός, ὅτι τὸ ἴδιο Βασιλεία καὶ Ἱερωσύνη “εἰς ἓν ὁρῶσιν τέλος, τὴν τῶν ὑπηκόων σωτηρίαν”.[27] Στὸ μοναστήρι ἐπίσης κάθε μέλος τῆς ἀδελφότητας λογίζεται εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, γι’ αὐτὸ ὁ ἡγούμενος διακονεῖ, δὲν ἐξουσιάζει.[28] Ἐκκλησιαστικὰ καὶ πολιτειακὰ ἀξιώματα ὑπῆρξαν πάντα διακριτὰ μεταξύ τους καὶ ἑνωμένα στὴν κοινωνική τους ἀναφορά, ὥστε ἡ περιστασιακὴ διαφθορὰ ποτὲ δὲν ἔπαψε νὰ ἀναγνωρίζεται ὡς τέτοια, καὶ “τὸ Βυζάντιο διατήρησε ὣς τὸ τέλος τὸν χριστιανικὸ χαρακτήρα του” γνήσιο καὶ ὄχι προσχηματικό.[29]
“Ἂν θέλουμε νὰ ἐκφράσουμε παραστατικὰ αὐτὲς τὶς σχέσεις, ἂς φαντασθοῦμε ἕνα μεγαλύτερο κύκλο, ποὺ φανερώνει τὴν αὐτοκρατορία – τὸ ὅλο σῶμα. Μέσα σ’ αὐτὸν εἶναι ἐγγεγραμμένοι δύο μικρότεροι-ἐφαπτόμενοι, ἀλλ’ ὄχι ἐπικαλυπτόμενοι ἢ τεμνόμενοι κύκλοι, ποὺ ἐκφράζουν ὁ ἕνας τὴν ἱερατικὴ καὶ ὁ ἄλλος τὴν πολιτικὴ διακονία! Οἱ δύο αὐτὲς διακονίες εἶναι ἀνάγκη, γιὰ τὴν εὔρυθμη λειτουργία ὅλου τοῦ ὀργανισμοῦ τοῦ Κράτους-Γένους καὶ τὴν ἐξυπηρέτηση ὄχι μόνο τῶν προσκαίρων ἀλλὰ καὶ τῶν αἰωνίων-πνευματικῶν σκοπῶν του, νὰ συνεργάζονται καὶ νὰ διατηροῦν σχέσεις ‘ὁμονοίας’, ‘συμφωνίας’ καὶ ‘συναλληλίας’.”[30]
[24] Φλορόφσκυ, Χριστιανισμὸς καὶ πολιτισμός, ὅ.π., σελ. 104-5.
[25] Μεταλληνός, Ἐκκλησία καὶ πολιτεία στὴν ὀρθόδοξη παράδοση, ὅ.π., σελ. 33-4.
[26] Ἰουστῖνος Πόποβιτς, Ἄνθρωπος καὶ Θεάνθρωπος, ὅ.π., σ. 179.
[27] Ἐπιστολὴ 3, PG 31.928 – παραθέτει ὁ Μεταλληνός, Ἐκκλησία καὶ πολιτεία στὴν ὀρθόδοξη παράδοση, ὅ.π., σ. 33, ὁ ὁποῖος σχολιάζει: “ὁ κοινός τους δηλαδὴ στόχος εἶναι ἡ Σωτηρία-Θέωση τῶν πολιτῶν-πιστῶν. Ἐπιτελεῖ, δηλαδή, καὶ ὁ πολιτικὸς ἄρχοντας ἔργο ‘ποιμαντικό’, ἀλλὰ στὰ πλαίσια τῆς κοινωνικῆς ζωῆς, μὲ τὴν βοήθεια τῶν πολιτικῶν νόμων, ποὺ πρέπει γι' αὐτὸ νὰ εἶναι μέσα στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἐκφράζεται ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξία.”
[28] Μ. Βασίλειος, Ὅροι κατὰ πλάτος, λϚ’.
[29] Φλορόφσκυ, Χριστιανισμὸς καὶ πολιτισμός, ὅ.π., σ. 106.
[30] Γεώργιος Μεταλληνός, Ἐκκλησία καὶ πολιτεία στὴν ὀρθόδοξη παράδοση, ὅ.π., σελ. 27-28.
