Ἀποσπάσματα
Σελ 5
Τὸ φυσικὸ ὑπέδαφος ἐπάνω στὸ ὁποῖο ἴσως μποροῦσε νὰ ἔχει ἐσωτερικὸ ἔρεισμα ἡ οἰκονομικὴ ἐξασθένηση, δὲν ἦταν ἀντιπάθεια γιὰ τὸν πλουτισμὸ ἀλλὰ ἡ φιλανθρωπία, εὐνοῶντας τὴν κατανομὴ περισσότερο ἀπὸ τὴν παραγωγὴ τοῦ πλούτου. Ἀκόμα καὶ ἡ περίφημη αὐτοκρατορικὴ ἐφορία σὲ ὥρα ἀνάγκης “προμήθευε τρόφιμα σὲ ὅλη τὴν ἐπαρχία”![85] Καὶ στὸν μοναχικὸ βίο ὅπως στὸν κοσμικό, “καθὼς ὁ ἅγ. Βασίλειος τὸ δήλωσε, ‘στὴν ἐργασία ὁ σκοπὸς ποὺ βρίσκεται μπροστὰ ἀπὸ κάθε τι, εἶναι ἡ βοήθεια τοῦ φτωχοῦ, καὶ ὄχι τῆς ἀτομικῆς τοῦ καθενὸς ἀνάγκης’.[86] Ἡ ἐργασία ἐπρόκειτο νὰ γίνει, οὕτως εἰπεῖν, ἔκφραση τῆς κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης καθὼς καὶ βάση τῶν κοινωνικῶν ὑπηρεσιῶν καὶ τῆς ἐλεημοσύνης”.[87]
Ἡ φιλανθρωπία μπορεῖ νὰ ἀπέκλειε τὴν προοπτικὴ οἰκονομικῆς ὑπερανάπτυξης, ἀλλὰ δὲν εὐθύνεται κατὰ κύριο λόγο γιὰ τὴν ἐξασθένηση. Ὁ πλουτισμὸς καὶ οὔτε κἂν ἡ ἁπλὴ ἐπιβίωση δὲν συνιστοῦσε κεντρικὴ ἀξία, ὥστε τὸ Βυζάντιο οἰκονομεῖ τὸν βίο του μὲ τὴν ἐλάχιστη δυνατὴ προσπάθεια, ἕως ὅτου καταβάλλεται ἀπὸ τὶς ἐπιθέσεις. Εὔκολα γίνεται ἀντιληπτὸ πὼς ὑπῆρξε οἰκονομία μᾶλλον παρὰ οἰκονομικὴ ἀποτυχία, ἐπειδὴ οἱ Βυζαντινοὶ εἶχαν κράτος τὸ ὁποῖο “λειτούργησε πιὸ ἀποτελεσματικὰ καὶ γιὰ μεγαλύτερη περίοδο ἀπὸ κάθε ἄλλο πολιτικὸ ὀργανισμὸ στὴν ἱστορία”,[88] διατηρῶντας κοινωνικὴ συνοχὴ καὶ ἀναπτύσσοντας πολιτισμικὴ δημιουργία ἐπὶ χίλια ἔτη συνεχῶν εἰσβολῶν ἀπὸ ὅλα τὰ σημεῖα τοῦ ὁρίζοντα, περιλαμβανομένης τῆς χριστιανικῆς Δύσεως – μιὰ συνοχὴ καὶ δημιουργία ποὺ δὲν μπόρεσε νὰ καταβάλει οὔτε κἂν ἡ τουρκοκρατία.
[85] Ράνσιμαν, Βυζαντινὸς πολιτισμός, ὅ.π., σ. 235.
[86] Ὅροι κατὰ πλάτος, 42.
[87] Φλορόφσκυ, Χριστιανισμὸς καὶ πολιτισμός, ὅ.π., σ. 111.
[88] Γιαννακόπουλος, Byzantium…, ὅ.π., σ. 3.
Προηγούμενη Ἑνότητα - Ἑπόμενη Ἑνότητα
