Ἀποσπάσματα
Σελ 15
ΙΣΩΣ θὰ συνέφερε νὰ μὴν εἶχε γίνει ἡ ἐπανάσταση; Ὁ Καποδίστριας ἔθεσε στὴν ἑλληνικὴ ἀντιπροσωπεία τὸ ἐρώτημα, “καὶ πρὸς τίνα σκοπόν; Διὰ νὰ ἀντικαταστήσετε τὸ τουρκικὸν σαρίκι μὲ πίλον εὐρωπαϊκόν;”[200] Ὁραματιζόταν μιὰ Ἑλλάδα ἡ ὁποία θὰ ἐλευθερωνόταν χωρὶς ‘κηδεμονία’ τῶν δυτικῶν δυνάμεων, μολονότι καὶ ὁ ἴδιος γνώριζε καὶ ἔλεγε στὸν τσάρο, ὅτι “τὸ νὰ ἐλπίζωμεν διὰ διαπραγματεύσεων νὰ ἀγάγωμεν τοὺς Τούρκους εἰς τὸ νὰ συμπεριφερθοῦν πρὸς τοὺς χριστιανοὺς κατὰ τρόπον ἀνθρώπινον καὶ λογικόν, αὐτὸ σημαίνει νὰ περιφρονήσωμεν τὴν πεῖραν τῶν αἰώνων καὶ νὰ ἀγνοήσωμεν καὶ τὴν ἰδικήν μας πεῖραν”.[201] Ἄλλοι νόμιζαν πὼς ἡ Τουρκία θὰ μποροῦσε νὰ ἁλωθεῖ ἀπὸ μέσα, ἀλλὰ κι αὐτὸ ἦταν τελείως χιμαιρικό, μολονότι ὑπάρχουν στοιχεῖα ποὺ μοιάζουν νὰ τὸ ὑποστηρίζουν.
“Δὲν ὑπῆρχε πρὶν ἀπὸ τὸ Εἰκοσιένα Τοῦρκος μεγαλέμπορος (ἐκτὸς ἀπὸ λιγοστὲς ἐξαιρέσεις), ἢ τραπεζίτης, σαράφης ... Ἕλληνες ἀποκλειστικὰ κρατοῦσαν στὰ χέρια τους τὴν οἰκοδομικὴ τέχνη καὶ μόνον Ἕλληνες τέκτονες, κουδαραῖοι ἢ δουλγκέρηδες, χτιστάδες, ἀρχιμαστόροι καὶ μαστόροι χτίζανε ὅλα τὰ σπίτια καὶ τὰ μέγαρα, τὰ τζαμιά, τὶς ἐκκλησιές, τὰ δημόσια χτίρια, τοὺς μιναρέδες, τὰ γεφύρια ... Ὁλόκληρη σχεδὸν ἡ οἰκονομικὴ ζωὴ τῆς χώρας κατευθυνόταν ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες...”[202]
Ἔστω κι ἔτσι, ζητούμενο δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ συνδιοίκηση, ἀλλὰ ἡ κοινωνία. Αὐτῆς ἀποκλειομένης, ἐφόσον τοὺς Ἕλληνες δὲν ἐνδιαφέρει τὸ Κοράνι, καὶ τοὺς Τούρκους σκανδαλίζει ὁ Χριστός, ὁ δὲ Ὅμηρος ἢ ὁ Πλάτων γι’ αὐτοὺς σημαίνουν τὸ ἁπλῶς ἀσήμαντο, ὅσο ὑπῆρχε συνδιοίκηση (ποὺ δὲν ὑπῆρχε, παρὰ μόνο μιὰ ἀποδοχὴ καὶ ἐκμετάλλευση διαφόρων ἑλληνικῶν δυνάμεων), τόσο θὰ μεγάλωνε στὸν βίο ὁ χυδαιότερος καὶ ὠμότερος δυνατὸς τυχοδιωκτισμός. Ἄλλωστε ἡ ἴδια ἡ “αἱμοβόρος μανία τῶν Τούρκων”[203] ἔκανε τὰ πάντα γιὰ νὰ φέρει τοὺς Ἕλληνες σὲ ἀπόγνωση καὶ ἐπανάσταση, χώρια ποὺ καὶ μιὰ ἤπια δουλεία δὲν θὰ γινόταν ἀνεκτὴ καὶ ποτὲ δὲν ἔγινε, ὅπως δείχνει ἡ ὁλόκληρη σειρὰ ἐπαναστάσεων πρὶν ἀπὸ τὴν ἔσχατη τοῦ 1821. Ὄχι μόνο πραγματικὴ ἑνότητα ἦταν ἀδύνατη, ἀλλὰ καὶ ἡ ρήξη ἀναπόφευκτη, ἐκτὸς ἂν ἄλλαζε ἡ ἑλληνικὴ φύση. “Χωρὶς τὸ Βυζάντιο, λέει ὁ Gelzer,[204] οἱ Ἄραβες, παρὰ τὰ φυσικά τους χαρίσματα, θὰ ἔμεναν σχεδὸν βάρβαροι, ὅπως ἦταν στὴν ἐποχὴ τοῦ Μωάμεθ”.[205] Καὶ οἱ Τοῦρκοι δέχθηκαν κάποιες πολιτειακὲς ἐπιρροές, ἀλλ’ αὐτό, ἢ στὴν περίπτωση τῶν Ἀράβων, ἡ χρήση τῆς ἑλληνικῆς ἐπιστήμης, δὲν σημαίνουν οὐσιώδη ἐπαφή, χωρὶς τὴν ὁποία ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρχει Κοινωνία.
[200] Καποδίστριας, Ἐπισκόπησις τῆς πολιτικῆς μου σταδιοδρομίας, ὅ.π., σ. 99.
[201] Καποδίστριας, Ἐπισκόπησις τῆς πολιτικῆς μου σταδιοδρομίας, ὅ.π., σ. 147.
[202] Χατζημιχάλη Ἀγγελική, “Μορφὲς ἀπὸ τὴ σωματειακὴ ὀργάνωση τῶν Ἑλλήνων στὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία…”, ὅ.π., σελ. 129-30.
[203] Καποδίστριας, Ἐπισκόπησις τῆς πολιτικῆς μου σταδιοδρομίας, ὅ.π., σ. 146.
[204] Byz. Kulturgeschichte 17.
[205] Τατάκης, Ἡ βυζαντινὴ φιλοσοφία, ὅ.π., σ. 103.
Προηγούμενη Ἑνότητα - Ἑπόμενη Ἑνότητα
