Ἀποσπάσματα
Σελ 8
Ἡ βιολογικὴ ἰσχὺς δὲν εἶναι ὑπερτέλειο ἀγαθό, ὥστε κάθε ἅλωση νὰ σημαίνει τιμωρία καὶ κάθε νίκη ἔπαθλο. Θνητὸς εἶναι κάθε πολιτισμός: “εἴτε προφητεῖες, θὰ καταργηθοῦν· εἴτε γλῶσσες, θὰ πάψουν· εἴτε γνώσεις, θὰ καταργηθοῦν”.[231] Ἀρχαία ἑλληνικὴ καὶ βυζαντινὴ παράδοση προτάσσουν μελέτη θανάτου ὄχι ἐπιβιώσεως. Ὁ βίος δὲν τελειώνει σὲ κορύφωση βιολογικῆς ἰσχύος ἀλλὰ στὸ ἀντίθετό της, ὅμως αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι “τὸ πραγματικὸ εἶναι ὁμοούσιο μὲ τὴν ὕλη καὶ σαπίζει μαζί της”,[232] γιατὶ οὔτε ἡ οὐσία τῆς ὕλης οὔτε τὸ πραγματικὸ δὲν εἶναι κάτι ποὺ σαπίζει.
Στὰ χίλια χρόνια τῆς ἱστορίας του καὶ ὣς τὸ τέλος τὸ Βυζάντιο εὐεργέτησε πολλοὺς λαούς, δὲν κακοποίησε κανένα λαὸ καὶ καμμιά παράδοση, καὶ μολονότι δὲν προσπάθησε νὰ γίνει παράδεισος ἐπὶ τῆς γῆς, δὲν ὑπῆρξε οὐτοπικό, ὅμως κατέληξε νὰ παραμένει ὁ ὑψηλότερος μέχρι σήμερα πολιτισμός, σὲ καμμιὰ περίπτωση ὁ πιὸ ἄξιος γιὰ ‘τιμωρία’. Ἤδη τὸν πρῶτο αἰῶνα μετὰ τὴν ἅλωση ἡ συνείδηση ‘τιμωρίας’ ἔδινε τὴ θέση της στὴν συνείδηση δοκιμασίας, μέχρι τοῦ σημείου ἀνοιχτοῦ παραπόνου πρὸς τὸν Θεό, ὅπως δείχνει ὁ Θρῆνος τοῦ μητροπολίτη Μυρέων Ματθαίου: “ἐπαίδευσάς μας, Δέσποτα, διὰ τὸ πταίσιμόν μας, / καὶ μᾶς ἐκαταδίκασες εἰς χεῖρας τῶν ἐχθρῶν μας. / Πολλὰ καλὰ τὸ ἔκαμες ὣς νὰ σωφρονισθοῦμεν, / σὰν τὸ χρυσάφι σ’ τὴ φωτιὰν καὶ νὰ λογαρισθοῦμεν. / Ἀλλὰ πάλι λυπήσου μας, ὅτ’ εἴμεσθεν δικοί σου, / ἄλλον Θεὸν δὲν ἔχομεν, Κύριε, μόνον πλήν σου... / Πῶς ὑπομένεις, Δέσποτα, σκλάβους νὰ μᾶς ἐβλέπης, / καὶ δούλους νὰ μᾶς θεωρῆς καὶ τὸν θυμὸν δὲν τρέπεις;”[233] Πῶς συμφωνεῖ μὲ τὴν στοργή, ἀγαθότητα καὶ φιλανθρωπία Του ἡ ἐγκατάλειψη σὲ ὅλη αὐτὴ τὴν βιαιότητα καὶ τὸν βασανισμό;
[231] Α’ Κορ. 13.8.
[232] Ἀρτώ, Ἡ τέχνη καὶ ὁ θάνατος, μτφρ. Σ. Βελέντζας, Ἀθήνα 1991, σ. 22.
[233] Ἀντιγράφω ἀπὸ τὸν Μεταλληνό, Τουρκοκρατία, ὅ.π., σ. 184· πρβλ. ἀναφορά του στὸν Βακαλόπουλο, Ἱστορία…, τ. Β’, σ. 226.
