Φιλοσοφία
url :
https://www.ellopos.gr/semiotics/
Κάντε μόνοι σας σημειωτική
ανάλυση
Η σημειωτική μπορεί να
εφαρμοσθεί σε οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί
ότι σημαίνει κάτι. Ακόμη
και μέσα στο πλαίσιο των μαζικών μέσων
επικοινωνίας μπορείτε να εφαρμόσετε σημειωτική ανάλυση
σε οποιοδήποτε 'κείμενο', περιλαμβανομένων
των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών
προγραμμάτων, φιλμ,
κινουμένων σχεδίων,
άρθρων σε
εφημερίδες και περιοδικά, αφισών
και άλλων διαφημίσεων. Συνιστώ
εκθύμως λεπτομερή σύγκριση και
αντιπαράθεση ζευγών 'κειμένων' που ασχολούνται με το
ίδιο θέμα: αυτό
είναι πολύ ευκολότερο από το να προσπαθείτε
να αναλύσετε ένα μόνο κείμενο. Μπορεί
επίσης να βοηθήσει αν χρησιμοποιήσετε ένα
καλό παράδειγμα σημειωτικής ανάλυσης, που
έχει κάνει ένας έμπειρος χρήστης ως
υπόδειγμα για τη δική σας ανάλυση.
Ο John
Fiske, επί
παραδείγματι προσφέρει μια πολύτιμη έκθεση
των 'σημειωτικών μεθόδων και εφαρμογών' (Fiske
1982, 103-117), και οι
Thwaites et al. προσφέρουν
μια παραδειγματική ανάλυση της φωτογραφίας
μιας εφημερίδας με λεζάντα (ibid.,
49-56).
- Αναγνώριση του κειμένου
- ‘Όπου είναι δυνατό, περιλάβετε
ένα αντίγραφο του κειμένου με την ανάλυσή
σας, γράφοντας
οποιαδήποτε μειονεκτήματα του αντιγράφου.
Αν η παράθεση
αντιγράφου δεν είναι δυνατή, προσφέρετε
μια πλήρη περιγραφή, που θα επέτρεπε σε
κάποιον να αναγνωρίσει το κείμενο εύκολα, αν
το συναντούσε ο ίδιος.
- Περιγράψτε με συντομία το μέσο που
χρησιμοποιείται, το
genre στο οποίο ανήκει το κείμενο και το
πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται.
Εξετάστε τους στόχους σας
στην ανάλυση του
κειμένου. Αυτό
θα επηρεάσει το ποιές ερωτήσεις σας
φαίνονται σημαντικές μεταξύ αυτών που
προσφέρονται παρακάτω.
- Γιατί επιλέξατε αυτό το κείμενο;
- Οι στόχοι μπορεί να αντανακλούν τις αξίες
σας: πώς
συνδέεται το κείμενο με τις αξίες σας;
Πώς σχετίζεται ο σημειοφόρος που
εξετάζετε με τη διάκριση
τύπου/ένδειξης;
- Πρόκειται για ένα μεταξύ πολλών
αντιγράφων (π.χ.
αφίσα) ή
είναι πραγματικά μοναδικό (π.χ.
ένας αληθινός
πίνακας);
- Πώς επηρεάζει αυτό την ερμηνεία σας;
Ποιά είναι τα σημαντικά σημαίνοντα
και τι σημαίνουν?
- Ποιό είναι το σύστημα μέσα στο οποίο
κατανοούνται
αυτά
τα σημεία;
Τρόπος
- Ποιές αξιώσεις ρεαλιστικότητας εγείρει
το κείμενο;
- Υπαινίσσεται ότι είναι πραγματικότητα ή
φαντασία;
- Ποιές αναφορές γίνονται στον καθημερινό
κόσμο της εμπειρίας μας;
- Ποιοί σημαντές τρόπου είναι παρόντες;
- Πώς χρησιμοποιείτε τους σημαντές
αυτούς για να συναγάγετε συμπεράσματα
για τη σχέση μεταξύ του κειμένου και του
κόσμου;
- Το κείμενο λειτουργεί μέσα σε έναν
κώδικα ρεαλιστικής αναπαράστασης;
- Σε ποιόν μπορεί να φαίνεται
ρεαλιστικό;
Υποδειγματική
ανάλυση
- Σε ποιάν ομάδα υποδειγμάτων (μέσο,
genre,
θέμα) ανήκει
ολόκληρο το κείμενο;
- Πώς θα μπορούσε μια αλλαγή μέσου να
επηρεάσει την έννοια που δημιουργείται;
- Πώς θα μπορούσε να είναι το κείμενο αν
ανήκε σε διαφορετικό genre;
- Σε ποιά σύνολα ύποδειγμάτων ανήκει το
καθένα από τα σημαίνοντα που
χρησιμοποιούνται; Παραδείγματος
χάριν, στα
φωτογραφικά, τηλεοπτικά,
και
κινηματογραφικά μέσα, ένα
υπόδειγμα μπορεί να είναι το μέγεθος της
εικόνας.
- Για ποιό λόγο νομίζεις ότι κάθε σημαίνον
επελέγη μεταξύ πιθανών άλλων
εναλλακτικών μέσα στο ίδιο σύνολο
υποδειγμάτων; Ποιές
αξίες συμπαραδηλώνει η επιλογή κάθε
ειδικού σημαίνοντος;
- Ποιά σημαίνοντα από το ίδιο σύνολο
υποδειγμάτων απουσιάζουν εμφανώς;
- Ποιά αντιτιθέμενα ζεύγη μοιάζουν να
εμπλέκονται (π.χ.
φύση/κουλτούρα)
- Ποιά από αυτά σε κάθε ζεύγος φαίνεται να
ανήκουν στην 'σεσημασμένη' κατηγορία;
- Υπάρχει κάποια κύρια αντίθεση στο κείμενο;
- Εφαρμόστε το τεστ
συμμετατροπής
για να εντοπίσετε διακεκριμένα
σημαίνονται και για να ορίσετε τη σημασία
τους. Αυτό
συνεπάγεται τη φανταστική υποκατάσταση
ενός σημαίνοντος από έναν άλλο, δικό σας,
και την αξιολόγηση του αποτελέσματος.
Ποιά είναι η συντακτική
δομή του
κειμένου;
- Εντοπίστε και περιγράψτε συντακτικές
δομές στο κείμενο, οι οποίες παίρνουν τη
μορφή της αφήγησης, του
επιχειρήματος ή του μοντάζ.
- Πώς σχετίζεται το ένα σημαίνον με τα άλλα
που χρησιμοποιούνται (μερικά
έχουν περισσότερο βάρος από άλλα);
- Πώς επηρεάζει η σειριακή ή τοπική
διάρθρωση των στοιχείων τη σημασία;
- Τα τυπικά χαρακτηριστικά είναι αυτά που
σχημάτισαν το κείμενο;
- Εάν συγκρίνετε μερικά κείμενα μέσα σε ένα
genre αναζητήστε ένα κοινό σύνταγμα.
- Σε ποιάν έκταση σας βοηθά ο
εντοπισμός υποδειγμάτων και συνταγμάτων
να κατανοήσετε το κείμενο;
Μεταφορές
και μετωνυμίες
- Ποιές μεταφορές και ποιές μετωνυμίες
εμπλέκονται;
- Πώς χρησιμοποιούνται για να επηρεάσουν
την προτιμητέα ανάγνωση;
Διακειμενικότητα
- Υπαινίσσεται άλλα genres;
- Υπαινίσσεται ή συγκρίνεται με άλλα κείμενα
μέσα στο genre;
- Πώς συγκρίνεται με τους χειρισμούς
όμοιων θεμάτων μέσα σε άλλα genres;
- Χρησιμεύει ο ένας κώδικας μέσα στο
κείμενο (όπως
μια λεκτική λεζάντα σε μια διαφήμιση ή μια
φωτογραφία ειδήσεων) για
να αγκιστρώσει έναν άλλο (όπως
μια εικονα); Αν
ναί, πώς;
- Ποιοί σημειωτικοί
κώδικες χρησιμοποιούνται:
- Έχουν οι κώδικες διπλή,
μονή άρθρωση ή
είναι άναρθροι;
- Είναι οι κώδικες αναλογικοί
ή ψηφιακοί;
- Ποιές συμβάσεις του genre
είναι πιο εμφανείς στο κείμενο;
- Ποιοί κώδικες είναι ειδικοί για το
μέσο;
- Ποιοί κώδικες είναι κοινοί με άλλα μέσα;
- Πώς οι κώδικες που εμπλέκονται
σχετίζονται μεταξύ τους (π.χ.
λέξεις και εικόνες);
- Οι κώδικες είναι ευρείας ή περιορισμένης
εμβέλειας;
- Ποιοί κώδικες λάμπουν δια της απουσίας
τους;
- Ποιές σχέσεις προσπαθεί το κείμενο να
καθιερώσει με τους αναγνώστες του;
- Πόσο άμεσος είναι ο τρόπος
προσαγόρευσης
και ποιά είναι η σημασία του;
- Πώς αλλοιώς θα μπορούσατε να
χαρακτηρίσετε τον τρόπο προσαγόρευσης;
- Σε ποιές πολιτιστικές υποθέσεις
ανατρέχει;
- Σε ποιόν θα έπρεπε οι κώδικες αυτοί να
είναι οικείοι;
- Ποιά φαίνεται να είναι η προτιμητέα ανάγνωση;
- Σε ποιάν έκταση αντανακλά αυτό το κείμενο
ή
απομακρίνεται από τις κυρίαρχες
πολιτιστικές αξίες;
- Πόσο 'ανοικτό' σε ερμηνεία φαίνεται να
είναι το σημείο;
- Κοινωνική Σημειωτική
- Τι
υποβαθμίζει ή τι αγνοεί μια καθαρά
στρουκτουραλιστική ανάλυση του κειμένου;
- Ποιός δημιούργησε το σημείο;
Προσπαθήστε να
λάβετε υπόψη όλους
τους εμπλεκόμενους στη
διαδικασία.
- Τίνος τις πραγματικότητες αντανακλά;
- Για ποιόν προοριζόταν; Κοιτάξτε
προσεκτικά τις νύξεις και προσπαθείστε να
πείτε όσες λεπτομέρειες μπορείτε.
- Πώς διαφέρουν οι άνθρωποι στην ερμηνεία
που δίνουν στο σημείο; Σαφώς
αυτό χρειάζεται άμεση διερεύνηση.
- Από τι φαίνεται να εξαρτώνται οι
ερμηνείες τους;
- Δώστε, όπου
είναι δυνατόν, κυρίαρχες,
διαπραγματευόμενες
και αντιπολιτευτικές αναγνώσεις.
- Πώς μπορεί μια αλλαγή πλαισίου να
επηρεάσει την ερμηνεία;
- Πλεονεκτήματα
της σημειωτικής ανάλυσης
- Ποιές άλλες συμβολές έχουν κάνει οι
σημειωτιστές που μπορούν να εφαρμοσθούν
αποδοτικά στο κείμενο;
- Ποιά βαθύτερη γνώση σας προσέφερε η
σημειωτική ανάλυση του κειμένου αυτού;
- Ποιές άλλες στρατηγικές μπορεί να
χρειασθεί να χρησιμοποιήσετε για να
αντισταθμίσετε οποιαδήποτε
μειονεκτήματα της ανάλυσής σας;