ΤΟ ΒΙΟ-ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ
(Ἀποσπάσματα τῆς πρώτης μορφῆς)
| Περιεχόμενα |
Ἀπὸ τὰ πρῶτα ἀνθρωπολογικὰ φαινόμενα ποὺ σκανδάλισαν τὴν βιο‑μηχανικὴ σκέψη εἶναι ἡ τρέλα ὡς ἀντιπαραγωγικότητα καὶ μηχανικὴ βλάβη, ἀπ’ ὅπου ἡ θεοποίηση κατ’ ἀρχὴν τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς ἐργασίας, ὥστε ὁ ἄρρωστος καὶ ὁ ἄεργος ἄρχισαν νὰ γίνονται σύμβολα τῆς μεγαλύτερης δυνατῆς κατάρας, τέτοια παραμένοντας μέχρι σήμερα. Αὐτὸ συνέβη ἤδη τὴν ἐποχὴ τοῦ Μεσαίωνα, ἐνῶ μὲ τὴν ‘ἐπιστημοποίηση’ ποὺ ἀκολούθησε, ἀπέκτησε μερικὲς νέες διαστάσεις, κατάργησε μερικὲς παλιές. Μετὰ τὴν λεγόμενη ‘ἀναγέννηση’ ἄρχισε μαζικὸς ἐγκλεισμὸς σὲ ‘ψυχιατρεῖα’, καὶ αὐτὸς ὡς καθαρὴ ἐκδήλωση βιο‑μηχανικοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ, “μιὰ ὑπόθεση ‘ἀστυνομίας’. Ἀστυνομίας, μὲ τὴν πολὺ συγκεκριμένη ἔννοια ποὺ δίνουνε τὴν κλασικὴ ἐποχὴ [τῆς ‘ἐπιστημονικῆς’ ἐπανάστασης τοῦ 17ου αἰῶνα] στὴ λέξη αὐτή, δηλαδὴ τὸ σύνολο τῶν μέτρων ποὺ καθιστοῦν τὴν ἐργασία προσιτὴ καὶ ταυτόχρονα ὑποχρεωτική, σὲ ὅσους στεροῦνται ἄλλους πόρους ζωῆς...
“Ἡ ἐγκάθειρξη, πρὶν ἀκόμη ἀποκτήσει τὸ ἰατρικὸ νόημα τῆς εἰσαγωγῆς σὲ ψυχιατρεῖα ποὺ τῆς δῶσαν ἀργότερα, ἢ ποὺ τουλάχιστον μᾶς ἀρέσει νὰ τῆς δίνουμε, εἶχε ἐλάχιστη σχέση μὲ τὴν φροντίδα τῆς θεραπείας. Κεῖνο ποὺ τὴν ἐπέβαλε ἦταν ἡ προσταγὴ ἐργασίας ... Ὅμως ἡ οὐσία κι ὁ νεωτερισμὸς τῆς μεγάλης ἐγκάθειρξης στὴν ἐποχὴ τῆς Λογι[στι]κῆς βρίσκεται στὸ ὅτι ἐδῶ, σ’ αὐτὲς τὶς πολιτεῖες τῆς καθαρῆς ἠθικότητας ὅπου μαντρώνουν τὸν κοσμάκη, ὁ νόμος ποὺ θὰ ταίριαζε [ἂν ταίριαζε] νὰ [πηγάζει ἐσωτερικῶς καὶ νὰ] βασιλεύει στὶς καρδιές, θὰ ἐπιβληθεῖ, δίχως μήτε τὸν ἐλάχιστο μετριασμὸ ἢ ἔστω κάποια τρυφερότητα, μὲ τὴν στυγνὴ μορφὴ τοῦ σωματικοῦ καταναγκασμοῦ. Ἔτσι ἡ ἠθικὴ ἀφήνει νὰ τὴν διαφεντεύουν ὅμοια μὲ τὸ ἐμπόριο καὶ τὴν οἰκονομία”.[49]
[49] Φουκώ, Ἡ ἱστορία τῆς
τρέλας, μτφρ. Φρ. Ἀμπατζοπούλου, Ἀθήνα χ.ἔ., σελ. 50-51 καὶ 60.
