ΤΟ ΒΙΟ-ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ
(Ἀποσπάσματα τῆς πρώτης μορφῆς)
| Περιεχόμενα |
ΚΑΙ ΟΜΩΣ ἐπανεμφανίζονται ὡς ‘ἐπιστημονικὲς’ μερικὲς δοξασίες ἀχαλίνωτες καὶ ἀστήρικτες, ὅτι τὰ ἀρχικὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ σύμπαντος εἶναι ἀναγκαῖα, ἑπομένως ἐπιβάλλονται στὸν ὑποτιθέμενο Δημιουργό, ἢ ὅτι δὲν χρειάζεται κἂν Δημιουργός, ἢ ὅτι ἔγινε ἀχρείαστος ἀμέσως μόλις ‘περάτωσε’ τὴν Δημιουργία.
Ἂν τὸ σύμπαν ἀποτελεῖ ἐκδήλωση ὁρισμοῦ, γιατί δὲν φανερώνεται ἔτσι ἡ ἐλευθερία τῆς θείας βούλησης νὰ ὁρίζει; Ὡς πρὸς αὐτό, οἱ μεσαιωνικοὶ γεωμέτρες τῆς θεότητας καὶ οἱ ‘ἐπιστήμονες’ τῆς ‘ἀναγέννησης’ ὣς καὶ τὸν Καρτέσιο, διατηροῦσαν ἔστω μιὰ συνέπεια, ἡ ὁποία σὲ στοχαστὲς ὅπως ὁ Βίτγκενστάιν δὲν καταργεῖται, ἀλλὰ τελειοποιεῖται μὲ τὴν ὑπέρβαση τῆς λογιστικῆς: “πέστε πὼς κάποιος βλέπει ἕνα ἐκκρεμὲς καὶ σκέφτεται: εἶναι ὁ Θεὸς ποὺ τὸ κάνει νὰ κινεῖται μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο. Ἔ, καὶ δὲν ἔχει ὁ Θεὸς τὸ δικαίωμα νὰ ἐνεργήσει ἀκόμη καὶ σύμφωνα μ’ ἕναν ὑπολογισμό;”[62] Ὅμως περιμένοντας νὰ εἶναι ἄλλος ὁρισμός, τὴν ὥρα ἀκριβῶς ποὺ εἶναι αὐτός ὁ ὁρισμός, ἰσχυρίζομαι πὼς ἡ θεία βούληση δὲν ἔχει ἐλευθερία ἐπειδὴ δὲν ἀντιφάσκει. Ἀλλὰ γιατί ὀφείλει νὰ δημιουργήσει τὸ πλέον ἀδιανόητο ὄν, γιὰ νὰ δεχτοῦμε πὼς εἶναι ἐλεύθερη; Ἔπειτα, ἐὰν εἶναι ἀδιανόητο, πῶς θὰ μπορούσαμε νὰ γνωρίζουμε ὅτι δὲν τὸ ἔχει δημιουργήσει;
[62] Βίτγκενστάιν, Πολιτισμὸς
καὶ ἀξίες, ὅ.π., σ. 115.
