ΤΟ ΒΙΟ-ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ
(Ἀποσπάσματα τῆς πρώτης μορφῆς)
| Περιεχόμενα |
ΣΤΟΝ ΒΑΘΜΟ ποὺ ἡ ‘ἐπιστήμη’ καὶ ἡ τεχνικὴ παίρνουν τὴν θέση καρδιᾶς, ἡ φιλοσοφία ἐξ ὁρισμοῦ ἀποκλείεται καὶ ἡ γνώση καταντάει μονίμως ἀνολοκλήρωτο σύνολο ὑποσυνόλων πληροφοριῶν, διαρκὴς αὔξηση καὶ ἐργαλειοποίηση οὐσιωδῶς ἀτέλεστης ἔρευνας. Γι’ αὐτὸ παραξενεύει ἡ ἀπόφαση μερικῶν ἱερωμένων νὰ σπουδάζουν ψυχολογία γιὰ νὰ συμπαρασταθοῦν. Ὁ γέρων Παΐσιος λέει γι’ αὐτοὺς ὅτι “δὲν εἶναι καλὰ πνευματικά...
“Τὸ πᾶν εἶναι ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, καὶ τὴν ψυχὴ μπορεῖ [ἐνδέχεται] νὰ τὴν βοηθήσει μόνο χαριτωμένος Πνευματικός, μὲ [ζωντανὴ] πίστη, ποὺ ἀγαπάει τὴν ψυχὴ καὶ τὴν πονάει, γιατὶ γνωρίζει τὴν μεγάλη της ἀξία...”[108]
“ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ θεραπεία δὲν συμβαίνει τίποτε ἄλλο παρὰ μιὰ ἀνταλλαγὴ λέξεων μεταξὺ τοῦ ἀσθενοῦς καὶ τοῦ γιατροῦ”, παραδέχεται ὁ Φρόυντ.[112] Ὅμως, εἶναι δυνατὴ ἁπλὴ ἀνταλλαγὴ λέξεων; Ἡ ἀπουσία ἐσωτερικῆς ζωντανῆς ἐπαφῆς δημιουργεῖ ἀμέσως παρουσία ἀποξένωσης, καὶ τί ὠφελεῖ νὰ γνωρίζω τὶς παραισθήσεις κάποιου, ὅταν ἡ σχέση μαζί του δὲν ἔχει συγχωρήσει οὔτε μία; Ἀπὸ ποῦ θὰ ἔχω μέτρο (πῶς θὰ σκεφτῶ τὴν γνώση μου γιὰ τὸν ἄλλο, πῶς θὰ τὴν ἀνακοινώσω ἢ ἀποσιωπήσω, πῶς θὰ καταλάβω τὰ ὅριά της, κλπ., ὅλα αὐτὰ αἰτήματα τῆς ψυχανάλυσης ἐπίσης), ἂν δὲν ἔχει συμβεῖ συγγνώμη; Ἀναγκαστικὰ ἡ ὅποια θεραπευτικὴ δύναμη τῆς ψυχανάλυσης περιορίζεται στὶς περιπτώσεις, ὅπου ἡ συγγνώμη οὔτε χρειάζεται οὔτε νοεῖται. Ἔστω λοιπὸν ὅτι θὰ προκύπτει ἡ ‘θεραπεία’ τοῦ Μπρώυερ, ὁ ὁποῖος χάρη σὲ μιὰ παρατήρηση τοῦ Φρόυντ, κατάλαβε τὸν πόθο του γιὰ τὴν ἀσθενῆ του, τὸ ὁποῖο “δὲν τὸν ἀπενοχοποιεῖ, ἀλλὰ ἀσφαλῶς τὸν βγάζει ἀπὸ τὴν ἀγωνία”,[113] δηλαδὴ ἀπὸ ἀγωνία ἀνάλογη μὲ τὸ συγκεκριμένο ἐνοχικὸ βίωμα — ἀρκετὰ μικρή, ὥστε νὰ μὴ βρίσκεται ἑνωμένη μὲ τὴν ἐνοχὴ καὶ μὲ τὴν ἴδια τὴν δυνατότητα ἐνοχῆς, ὑπὸ τὴν προοπτικὴ μάλιστα κυριολεκτικῆς διαιωνίσεως τῆς ἐνοχῆς. Ἡ ἀσθένεια τοῦ Μπρώυερ εἶναι κάτι γιὰ τὸ ὁποῖο ὁ ἱερωμένος οὔτε κἂν δὲν ἐνδιαφέρεται, ἐφόσον τὰ σημαντικὰ κρίνονται γιὰ τὸν ἄνθρωπο αὐτὸ ἀπὸ ἄλλες καταστάσεις καὶ ὄχι ἀπὸ τὴν συγκεκριμένη ἐνοχή.
[108] Παΐσιος ἁγιορείτης, Ἐπιστολές,
Θεσ/νίκη 1994, σελ. 102-3.
[112] Φρόυντ, Εἰσαγωγὴ στὴν ψυχανάλυση, μτφρ. Ἀ. Πάγκαλος, Ἀθήνα χ.ἔ., σ. 7.
[113] Λακάν, Τὸ σεμινάριο (ΧΙ), μτφρ. Ἀνδρομ. Σκαρπαλέζου, Ἀθήνα 19772, σ. 202.
