ΤΟ ΒΙΟ-ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ
(Ἀποσπάσματα τῆς πρώτης μορφῆς)
| Περιεχόμενα |
“Καλύτερα νὰ πάθεις κακὸ ἀπὸ τὸ θάρρος τῆς ἐμπιστοσύνης σου, παρὰ συνέχεια νὰ ὑποπτεύεσαι ὅλους τοὺς ἀνθρώπους”, συμβούλευε τὸ παιδί του ὁ Μανουὴλ Παλαιολόγος.[348] Ἡ ἰδεολογία τῆς στάσης στὴν δικαιωματικὴ ἐπιβιοσυμβίωση, ἔχει τὸ πρόσημό της ἀρνητικό, ἀπὸ μόνη της ἐρημώνει τὴν ψυχή. “Ἡ φριχτὴ ντροπὴ νὰ ζεῖς ὁλοένα ὑπὸ προστασία”,[349] δὲν σημαίνει μόνο προστασία ἔναντι παρανόμων, ἀλλὰ κυρίως προστασία ἀπὸ κάθε συνάνθρωπο ὁποιονδήποτε, ἐφόσον φόβος καὶ καχυποψία ἀνήκουν στὶς ἱδρυτικὲς πράξεις τῆς ‘κοινωνίας’ αὐτῆς. Ὅμως πάνω ἀπὸ ὅλα σημαίνει προστασία ἀπὸ τὸ ἐρώτημα τοῦ θανάτου, ἀπέναντι στὸ ὁποῖο, κυρίως ὡς ἐρώτημα καὶ ἀνεξαρτήτως ἀπαντήσεων, ἡ ἰδεολογία αὐτὴ δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ εἶναι τυφλή.
“Οἱ ἄνθρωποι δὲν μποροῦν νὰ μένουν παντοτινὰ παιδιά· ὀφείλουν τελικὰ νὰ βγοῦν ἔξω, στὴν ‘ἐχθρικὴ ζωή’. Αὐτὸ μποροῦμε νὰ τὸ ὀνομάσουμε ‘ἐκπαίδευση στὴν πραγματικότητα’ ... [Μποροῦμε νὰ ἀναγορεύσουμε πραγματικότητα τὴν ζοῦγκλα, ἐξορίζοντας καὶ τοὺς διαφωνοῦντες ἀπὸ τὴν γλῶσσα τῆς νέας ἠθικῆς, ἐπειδὴ οὕτως ἢ ἄλλως δὲν εἶναι παιδιά, κακοποιοῦν ὁ ἕνας τὸν ἄλλο, ὥστε] ἀποσύροντας τὶς ἐλπίδες τους ἀπὸ τὸν ἄλλο κόσμο καὶ συγκεντρώνοντας ὁλόκληρη τὴν ἐλευθερωμένη ἐνέργειά τους στὴν [οὕτως ἢ ἄλλως βραχεῖα καὶ οὐσιωδῶς μάταιη] ζωή τους πάνω στὴ γῆ, θὰ κατορθώσουν πιθανότατα [προτοῦ μποῦν καὶ μέσα στὴν γῆ, νὰ συνεχίσουν νὰ περπατᾶνε στὰ τέσσερα, ἀλλὰ χωρὶς νὰ ὀνομάζουν τὸ χῶμα οὐρανό, ὥστε ἔχοντας ἐπίγνωση ποῦ σέρνονται, κι ὅτι δὲν ὑπάρχει ἄλλη δυνατότητα ἀπὸ αὐτή,] νὰ πραγματοποιήσουν μιὰ κατάσταση πραγμάτων στὴν ὁποία ἡ ζωὴ [δὲν θὰ περιέχει ὑπερβολὴ βασανισμοῦ, δηλαδὴ] θὰ εἶναι ὑποφερτὴ γιὰ ὅλους, καὶ ὁ πολιτισμὸς [θὰ παραμείνει βιο‑μηχανικός, ἀλλὰ μὲ μιὰ ἐπένδυση ποὺ] δὲν θὰ καταπιέζει πιὰ κανέναν”.[350]
[348] Μανουὴλ Β’ Παλαιολόγος, Ὑποθῆκαι
βασιλικῆς ἀγωγῆς..., PG 156.329.
[349] Κάφκα, Γράμματα στὴ Μίλενα, μτφρ. Τέα Ἀνεμογιάννη, Ἀθήνα 1987, σ. 235.
[350] Φρόυντ, Τὸ μέλλον μιᾶς αὐταπάτης, G.W., XIV, σελ. 373-4 — παραθέτει ὁ Καστοριάδης, Τὰ σταυροδρόμια τοῦ λαβύρινθου, ὅ.π., σ. 71, σημ. 32. Μέσα σὲ ἀγκῦλες ἔχω τὴ δική μου ἀνάγνωση, μὲ τὴν ὁποία ὁ Καστοριάδης μᾶλλον δὲν θὰ συμφωνοῦσε ἀπόλυτα.
