ΤΟ ΒΙΟ-ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ
(Ἀποσπάσματα τῆς πρώτης μορφῆς)
| Περιεχόμενα |
Ἀλλὰ ἔστω πὼς ὁ κόσμος δὲν πρόκειται νὰ ἀφανιστεῖ ποτέ. Ἤ ἔστω πὼς δὲν εἶχε κἂν ἀρχή, ἀλλὰ ἦταν πάντα καὶ θὰ εἶναι πάντα, ἀκόμη καὶ χωρὶς κανένα Δημιουργὸ ἢ μὲ Δημιουργὸ ξένο τελείως καὶ ἄσχετο: συνιστᾶ πραγματικὴ ἀπειρία ἡ συρραφὴ ἀπειράριθμων περάτων; Εἶναι πραγματικὸ ἄπειρο τὸ omnimode determinatum, ὁ παντοῖος καθορισμός, στὸν ὁποῖο ὑποκλίνεται, γιὰ παράδειγμα, ὁ Σέλλινγκ, ὀνομάζοντάς τον ἄπειρη δύναμη;[67] “Τὰ μέρη τῆς μάζας”, σκέφτεται νηφάλια ὁ Αὐγουστῖνος, “εἶναι μικρότερα ἀπὸ τὸ ὅλο, κι ἂν ἡ μάζα εἶναι ἄπειρη, ὅμως εἶναι μικρότερη στὰ διάφορα μέρη της. Θὰ ἔχει ἐκεῖ καθοριστεῖ ἀπὸ κάποιο συγκεκριμένο χωρικὸ τμῆμα μᾶλλον, παρὰ ἀπὸ τὸ ἄπειρο”.[68]
Ἄλλες παραδόσεις διακρίνουν στὴν περίπτωση αὐτὴ τροχὸ τοῦ μηδενὸς καὶ μετενσαρκώσεις. Ἂν ἡ ἐπιστήμη ζητήσει νὰ ὑποκαταστήσει τέτοιες παραδόσεις, οἱ ὁποῖες διδάσκουν συνήθως τὴν προοπτικὴ πιὸ ὑψηλῆς ἢ μετα-φυσικῆς πραγματικότητας, χρειάζεται νὰ γνωρίζει τὴν σημασία τῆς ὑποκατάστασης. Ἀποφασίζοντας, ἔστω νομίζοντας πὼς ‘ἀνακαλύπτω’, ὡς μόνη δυνατὴ ἢ βέβαιη πραγματικότητα τὴν ἀπειρία τοῦ μερισμοῦ, δὲν ἀπομένει παρὰ νὰ μελετῶ καὶ νὰ καταγράφω νόμους τοῦ θανάτου. Ποιό θὰ ἦταν τὸ νόημα τέτοιας καταγραφῆς;
Χωρὶς μερισμὸ ἡ ἀπειρία ὡς τέτοια θὰ εἶχε γνησιότητα, ὅμως καὶ πάλι: δὲν εἶναι ἡ καθαρὴ ἀπειρία ὅ,τι ἀφορᾶ τὸν ἄνθρωπο στὸν βαθμὸ ποὺ παραμένει ἄνθρωπος, γιατὶ ἀπὸ μόνη της δὲν θὰ ἔκανε ἄλλο ἀπὸ τὸ νὰ φυλακίζει ἀπείρως στὸν ἑαυτό, ὁπότε δὲν θὰ ὑπῆρχε αἰώνιος Κόσμος ἀλλὰ αἰώνια Κόλαση: “εἶμαι βέβαιος κατὰ βάθος σᾶς ὁμολογῶ πὼς εἶμαι ἀθάνατος / οὐσιαστικὴ ματαιότης”.[69]
[67] Σέλλινγκ, Φιλοσοφία
τῆς Ἀποκαλύψεως, ὅ.π., σ. 56.
[68] Αὐγουστῖνος, Ἐξομολογήσεις, βιβλ. 3, κεφ. 7, PL 32.688· πρβλ. τὸν Μάξιμο, Περὶ διαφόρων ἀποριῶν, PG 91.1184-5.
[69] Ζὰν Ζούβ, “Στοχάσου”, μτφρ. Γ. Σεφέρης, Ἀντιγραφές, Ἀθήνα 19782, σ. 75.
