ΤΟ ΒΙΟ-ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ
(Ἀποσπάσματα τῆς πρώτης μορφῆς)
| Περιεχόμενα |
Ἂν σκεφτεῖ κανεὶς πὼς ἡ σημερινὴ Ἑλλάδα, παρὰ τὴν πεῖρα τῆς ἀρχαιότητας καὶ τοῦ Βυζαντίου, κινδυνεύει νὰ ἐγκαταλειφθεῖ τελείως στὸ βιο‑μηχανικὸ πρόταγμα, δὲν θὰ δυσκολευθεῖ νὰ καταλάβει τὰ πάθη τῆς Ρωσίας. Ἡ πίστη ἄρχισε νὰ γίνεται ὑπόθεση σχολικο-σχολαστική, κατὰ τὰ προτεσταντικὰ καὶ παπικὰ πρότυπα, μεγαλώνοντας στὴν ρωσικὴ ψυχὴ τὸν σπόρο τοῦ βιο‑μηχανικοῦ καὶ μηδενιστικοῦ ὑπερ‑βαρβαρισμοῦ. Ἡ ρωσικὴ ὀρθοδοξία ἀποκτοῦσε μηχανικὴ καρδιά. Κι ὅμως ἡ ρωσικὴ Ἐκκλησία θὰ μποροῦσε νὰ εἶχε καταλάβει ὅ,τι καὶ μερικοὶ δυτικοὶ κατάλαβαν, παρόλο ποὺ δὲν ὑποστήριζε τὴν σκέψη τους καμμιά βυζαντινὴ παράδοση. Τὸ Βυζάντιο εἶναι Φανάρι ἐπειδὴ βίωσε καὶ μετάδοσε περισσότερη ἀλήθεια, πρὸς τὸ παρόν. Τὸ Πνεῦμα πνέει ὅπου θέλει, καὶ νά ποὺ αἴφνης βρίσκεται στὸν Κίρκεγκωρ, μὲ τοὺς ὅρους τῆς δυτικῆς σκέψης, καὶ πέρα ἀπὸ αὐτούς.
“Ἀνάμεσα σὲ πνεῦμα καὶ πνεῦμα μιὰ κατευθείαν [αἰτιώδης] σχέση εἶναι ἀδιανόητη ὅσον ἀφορᾶ τὴν οὐσιαστικὴ ἀλήθεια· ἂν τὴν παραδεχτοῦμε τὴν σχέση αὐτή, σημαίνει πράγματι πὼς τὸ ἕνα μέρος ἔπαψε νὰ εἶναι πνεῦμα, πρᾶγμα ποὺ πολλὲς μεγαλοφυΐες δὲν τὸ συλλογίζονται, ἐκεῖνοι ποὺ καὶ βοηθοῦν τὸν κόσμο en masse νὰ μπεῖ στὴν ἀλήθεια ... Ἀκριβῶς ἐξίσου σπουδαῖο ὅσο ἡ ἀλήθεια, καὶ ἀπὸ τὰ δύο ἀκόμα σπουδαιότερο εἶναι ὁ τρόπος κατὰ τὸν ὁποῖο παραλαμβάνει κανεὶς τὴν ἀλήθεια, καὶ βοηθᾶ λίγο μονάχα τὸ ἂν κάποιος ἔκανε ἑκατομμύρια νὰ παραλάβουν τὴν ἀλήθεια, ὅταν αὐτοὶ μὲ τὸν τρόπο τῆς παραλαβῆς ἀκριβῶς μετατέθηκαν στὸ ψεῦδος ... Ἡ ἐσωτερικότητα ἔγινε ζήτημα γνώσης, τὸ νὰ ὑπάρχεις χάσιμο χρόνου ... Ὁ καθένας ἀποστηθίζει· ἂν ὑπάρχει ἕνας ἄνθρωπος ποὺ χάριν τῆς γνώμης του ἐκτίθεται σὲ κάτι δυσάρεστο, τὸν θεωροῦνε δαίμονα — εἴτε κουτό· διότι αὐτοὶ γνωρίζουν τὰ πάντα, καὶ γιὰ νὰ μὴ σταθοῦν ἐκεῖ, γνωρίζουν ἐπιπλέον πὼς δὲν πρέπει νὰ κάνουμε τὸ παραμικρὸ πρᾶγμα, διότι μὲ τὴν βοήθεια τῆς ἐξωτερικῆς γνώσεως φτάνει κανεὶς στὸν ἕβδομο οὐρανό, κι ὅταν πᾶς ν’ ἀρχίσεις νὰ τὸ κάνεις, γίνεσαι τότε ἕνας καημένος μόνος σου ὑπάρχων ἄνθρωπος, ποὺ σκοντάφτει πάλι καὶ πάλι, καὶ χρόνο τὸ χρόνο δὲν προχωρεῖ παρὰ μόνο παραπολὺ ἀργά”.[561]
[561] Κίρκεγκωρ, Ἡ ἐπανάληψη,
ὅ.π., σελ. 255, 262· πρβλ. τὸν Μακάριο,
Λόγοι, ιγ’.
