MACHINA

Ἡ ὥρα τοῦ μηδενός

Λίγο ἀργότερα ἡ ἀντίληψη τοῦ χρόνου ἀλλοιώνεται δραματικά. Ὁ προηγουμένως λειτουργικὸς μαζὶ καὶ φυσιο‑λογικὸς χρόνος οὐδετερώνεται πρὸς ὄφελος τῆς μεγαλύτερης δυνατῆς ἐργαλειοποίησης, μετατρέπεται σὲ συμβατικὸ ἀριθμητικὸ πλαίσιο πλήρως ὑποτάξιμο στὶς ἀνθρώπινες δυνάμεις καὶ ἀδιάφορο γιὰ ὅ,τι συμβαίνει μέσα του: “ὁ χρόνος στὶς ἀρχὲς τοῦ μεσαίωνα ἦταν δεμένος μὲ τὸ ρολόι τῆς ἐκκλησίας, ἦταν λειτουργικός, ἀκολουθοῦσε τὸν κόσμο τῆς φύσης καὶ βασιζόταν στὰ σταθερὰ φυσικὰ σημεῖα τῆς ἡμέρας, τὴν ἀνατολὴ καὶ τὴν δύση τοῦ ἡλίου, κάτι ποὺ ἦταν καί θρησκευτικὸ καί ἀγροτικό.”

“Ἡ ἀνάγκη προγραμματισμοῦ τοῦ ἐργάσιμου χρόνου ὁδήγησε τὶς πόλεις πρῶτα ἀπ’ ὅλα ν’ ἀξιώσουν εἰδικὲς καμπάνες γιὰ τοὺς ἁπλοὺς πολίτες καὶ κατόπιν νὰ ὁδηγηθοῦν στὴν κατασκευὴ μηχανῶν καὶ ὀργάνων ποὺ διαιροῦσαν τὸν χρόνο σὲ σταθερὰ καὶ ἴσα τμήματα, τὶς ὧρες... Ὅσο γιὰ τὰ μηχανικὰ ρολόγια, σύμφωνα μὲ τὸν Κάρλο Τσιπόλα πρωτοεμφανίστηκαν στὸ Μιλάνο (ἅγ. Εὐστόργιος) τὸ 1309”.[7]

Γρήγορα ὁ βιο‑μηχανικὸς χρόνος ἐγκαθίσταται στὸν ναὸ καὶ δεσπόζει στὴν πόλη.

“Τὸ ἀποφασιστικὸ βῆμα ἔγινε τὸ 1370 ἀπὸ τὸν Κάρολο Ε’ τῆς Γαλλίας, ὁ ὁποῖος διέταξε ὅλες τὶς ἐκκλησίες στὸ Παρίσι νὰ σημαίνουν τὶς ὧρες καὶ τὰ τέταρτα σύμφωνα μὲ τὸν χρόνο τοῦ ρολογιοῦ τοῦ de Vick, καὶ ἀπὸ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἄρχισαν νὰ συνηθίζουν τὶς ἴσες ὧρες. Ἡ διαίρεση τῆς ὥρας σὲ ἑξήντα λεπτὰ καὶ τοῦ λεπτοῦ σὲ ἑξήντα δευτερόλεπτα διαδόθηκε ἐπίσης τὸν 14ο αἰῶνα, καὶ τὸ 1345 ἦταν πιὰ ἀρκετὰ κοινή”.[8]

[7] Λὲ Γκόφ, “Ἡ πόλη ὡς παράγοντας πολιτισμοῦ: 12ος -15ος αἰ.”, μτφρ. Ζην. Δρακοπούλου, Ἐποπτεία Ἰουνίου 1992, σ. 36· πρβλ. τὸν Κρόμπυ, Ἀπὸ τὸν Αὐγουστῖνο στὸν Γαλιλαῖο, ὅ.π., σ. 218, γιὰ τὴν συνέχεια: “τὸν 15ο αἰῶνα τὰ ρολόγια ἔγιναν μικρότερα καὶ μπῆκαν σὲ οἰκιακὴ χρήση, ἐνῶ γιὰ τὴ σύνδεση τῶν ἐξαρτημάτων χρησιμοποιοῦνταν βίδες· στὸ τέλος τοῦ αἰῶνα ἔκαναν τὴν ἐμφάνισή τους τὰ πρῶτα φορητὰ ρολόγια ἀτομικῆς χρήσης, τὰ ὁποῖα λειτουργοῦσαν μὲ ἐλατήριο.”

[8] Κρόμπυ, Ἀπὸ τὸν Αὐγουστῖνο στὸν Γαλιλαῖο, ὅ.π., σελ. 218-9.

MACHINA : Περιεχόμενα \ Ἑπόμενη Ἑνότητα